Microsoft Word II -an imp.+




Download 3,55 Mb.
bet76/142
Sana27.05.2024
Hajmi3,55 Mb.
#255298
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   142
Bog'liq
Microsoft Word II -an

Əməliyyat gücləndiricisi əsasında yaradılan multivibrator. İstənilən impuls qurğusu gücləndirici kaskadlar üzərində yaradıldığından, bu məqsədlər üçün əməliyyat gücləndiricilərindən də istifadə etmək olar. Əks əlaqə dövrəsinə malik istənilən gücləndiricidə avtorəqslər rejimində işləyən generator

yaratmaq üçün öz-özünə həyəcanlanma şərtləri, yəni faza və amplitud balansı
şərtləri ödənilməlidir.



k (1) b (1)  2nk Ku (1 )  Bu (1) 1
(k  0,1,2,...)

Bu şərtlər ancaq bir tezlik üçün yerinə yetirilərsə sxemin çıxışında ancaq bir tezliyə malik rəqslər alınır və qurğu harmonik rəqslər generatoru adlanır. Əgər bu şərtlər bir neçə tezlik üçün ödənilərsə, onda çıxış gərginliyi qeyri- harmonik xarakter daşıyır. Xüsusi halda, bu şərtlər sonsuz tezlik diapazonunda 0  ödənilərsə, generatorun çıxış gərginliyi sıçrayışlar formasında olur.


Əməliyyat gücləndiricisi əsasında qurulan generatorların fərqli xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, əməliyyat gücləndiricilərinin, xüsusən də girişində sahə tranzistorları olanlarının giriş müqaviməti çox böyük(10100 Mom) olduğundan zaman sabiti elementlərinin bir sıra kriteriyaları nəzərə almaqla seçilməsi məsələsi əlverişli olur. Lakin bu halda da temperatura görə tezliyin lazımi stabilliyinin təmin edilməsi üçün xüsusi tədbirlər həyata keçirilməlidir. Məsələn, bir çox hallarda əməliyyat gücləndiricisinin əks əlaqə dövrəsində termokompensasiya elementi, yaxud dövrəsi qoşulur.
Əməliyyat gücləndiricisi əsasında yaradılan generatorun sxemi şəkil 5.17
–də göstərilmişdir. Sxemdə əməliyyat gücləndiricisi iki əks rabitə dövrəsi ilə

ötürmə əmsalı
müs R2müs /(R1müs R2müs )
olan müsbət və ötürmə əmsalı

m 1/(Rm
Cm
 1)
olan mənfi əks rabitə ilə əhatə olunub.
Uçıı .m Uçıı .m

halında sxemin iş prinsipinə baxaq. Əməliyyat gücləndiricisinin invers girişinə nəzərən ötürmə xarakteristikası düzbucaqlı formada olur ki, bu da əməliyyat gücləndiricisinin invers gərginlik komparatoru funksiyasını yerinə yetirən halına uyğun gəlir.

Şəkil 5.17. Əməliyyat gücləndiricisi əsasında yaradılan generator



Fərz edək ki, to anında sxemə qida gərginliyi verilir. Gücləndirici ətalətsiz müsbət əks rabitə ilə əhatə olunduğundan və onun invers girişindəki gərginlik

U gir .i UCm m 0
olduğundan, gücləndiricinin çıxışında gərginliyin iki kənar

qiymətlərindən biri eyni ehtimalla yaranır.
Fərz edək ki, Uçıı 1 Uçıı .m . Bu halda əməliyyat gücləndiricisinin giriş

gərginliyi
U gir i
U gir.inv U gir.q / i müs Uçıı .m 0
qiymətini alır. Giriş

gərginliyinin bu qiymətində çıxış gərginliyi müsbət qütblülüyə malik olur.
Əməliyyat gücləndiricisinin çıxışında müsbət gərginlik yarandıqdan sonra

kondensatorun dolması prosesi başlayır. Bu proses
d Rm
Cm
zaman sabiti

ilə baş verir və əməliyyat gücləndiricisinin giriş gərginliyinin artması ilə müşahidə olunur. Odur ki, sxemin vəziyyəti kvazi (müvəqqəti) dayanıqlı olur.

İnvers girişdə gərginlik
U gir / inv mws U ,; x / m
(bu halda UgirƏG=0 olur)

qiymətini aldıqda gücləndiricinin çıxış gərginliyi polyarlığını dəyişir və Uçıx1= - Uçıx.m qiymətinə qədər azalır. Qeyri-invers girişdəki gərginlik U gir.q / i   müs Uçııx

qiymətinə qədər azalır, giriş gərginliyi isə
qədər artır.
U gir i
2 müs Uçıı .m 0
qiymətinə

Sxemin yeni vəziyyəti də kvazidayanıqlı olur. Əməliyyat gücləndiricisinin çıxış gərginliyinin işarəsinin dəyişməsi kondensatorun yenidən dolmasını təmin edir. Nəticədə gücləndiricinin giriş gərginliyi zaman keçdikdə azalacaqdır və UgirƏG=0 olduqda sxemin növbəti çevrilməsi baş verir, proses təkrarlanır.
Beləliklə, əməliyyat gücləndiricisinin çıxışında düzbucaqlı formada dəyişən Uçıx1 gərginlik formalaşır. Kondensatordakı Uçıx2 gərginliyinin forması kondensatorun dolmasının eksponensial prosesinin başlanğıc hissəsinə-üçbucaq formasına uyğun gəlir. Buradan belə nəticə alınır ki. göstərilən sxemə əməliyyat gücləndiricisinin çıxışına nəzərən avtorəqslər rejimində işləyən multivibrator, kondensatordakı gərginliyə nəzərən mişarvari gərginlik generatoru sxemləri kimi baxmaq olar. Sxemin çıxış impulslarının təkrarlanma tezliyi




Download 3,55 Mb.
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   142




Download 3,55 Mb.