|
Microsoft Word kompyuter lingvistikasi docBog'liq Formal grammatika nazariyasi G’arb va Sharq munosabatlarida Markaziy Osiyo mintaqasining o’rni., Xalqaro munosabatlarda geosiyosiy omillar va nazariyalar, Yevroosiyoning dunyo miqyosidagi o’rni, Atom va uning planetar modeli, 13-Delphida massivlar bilan ishlash algoritmlarga doir misollar, 6ab9bf0ac2cded7d354dc5779178fbaf Bank risklari, Bo`lim boshlig`il, ZAMONAVIY IQTISODIY O\'SISH MODELLARI , 5 Hududlar kesimida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlari-Темпы роста производства продукции, Mavzu Temperaturani o’lchash Reja, 10- mavzu. Korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari, 1-Mavzu Korrupsiya tushunchasi va korrupsiyaga qarshi kurashish, Mavzu Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish Ishdan fayllar, Laboratoriya ishi №1 2 Mavzu Ikkilik sonlarni kompyuterda ifodala“Informatsion qidiruv” (inglizcha “information retrieval”) termini 1948
yilda Kelvin Mur tomonidan fanga kiritilgan.
81
Informatsion qidiruv tizimi bu
ma’lumotlarni qisqa vaqt birligi ichida qidirib topish, kerakli hujjatlarni
ma’lumotlar bazasidan topishni optimallashtirish tizimidir. Bu yo’nalish ilmiy-
texnikaviy axborotlarning ko’payib ketishiga javoban 1960 yilning oxirlarida
yuzaga keldi. Axborot ko’paygan sari uni saralash, keraklisini qidirib topish
muammosi yuzaga keldi. Mazkur muammoni bartaraf etish uchun olimlar
information qidiruv tizimlari g’oyasini taklif etdilar. Bu yo’nalish internet tarmog’i
yuzaga kelgandan so’ng yanada rivojlandi. Masalan, bugun hammaga ma’lumki,
internetda Google, Yandex, Rambler, Yahoo kabi qidiruv tizimlari mavjud.
Informatsiyani qidirish quyidagi 4 bosqichni o’z ichiga oladi:
•
Informatsiyaga bo’lgan talabni aniqlashtirish hamda informatsion
so’rovni shakllantirish;
•
So’ralgan informatsiya saqlangan manbalarni (informatsion
massivlarni) aniqlash;
•
Information massivlardan zaruriy informatsiyani ajratib olish;
•
Informatsiya bilan tanishish va qidiruv natijalarini baholash.
Qidiruvning quyidagi turlari mavjud:
1. To’liq matnli qidiruv – hujjatning to’liq mazmun-mundarijasi asosida
amalga oshiriladigan qidiruv. Masalan, internetdagi qidiruv tizimlari:
www.yandex.ru, www.google.com.
2. Metama’lumotlar bo’yicha qidiruv – hujjatning muayyan atributlari
(hujjat nomi, yaratilgan vaqti, hajmi, muallifi) asosida amalga oshiriladigan
qidiruv. Qidiruvning bu turiga MS Windows tizimida fayllar bilan ishlashda
foydalaniladigan qidiruv dialogi misol bo’la oladi.
3. Tasvir qidiruvi – tasvirning mazmuni asosida amalga oshiriladigan
qidiruv. Bunda qidiruv tizimi rasmning mazmunini taniydi va natijada shunga
o’xshash rasm topiladi. Polar Rose, Picollator qidiruv tizimlari mana shu tamoyil
asosida ishlaydi.
4. Multimediali informatsiya qidiruvi – bunda audio va videofayllar
bo’yicha qidiruv tushuniladi.
Qidirish jarayoni turli metodlar asosida yuz beradi: manzilli qidiruv,
semantik qidiruv, hujjatli qidiruv, faktografik qidiruv. Manzilli qidiruv so’rovda
ko’rsatiladigan sof formal belgilar bo’yicha hujjatlarni qidirish jarayoni bo’lib,
bunda hujjatning aniq manzili ko’rsatilishi lozim. Hujjatning manzili web-server
va web-sahifa manzili yoki bibliografik qayd elementlari va hujjat saqlangan joy
81
|
| |
