|
meronimiya termini bilan ataladi. Masalan, kompyuter – butun; monitor,
klaviatura, sichqoncha, protsessor kabilar – qismdir. Butun uchun xolonimBog'liq Formal grammatika nazariyasi G’arb va Sharq munosabatlarida Markaziy Osiyo mintaqasining o’rni., Xalqaro munosabatlarda geosiyosiy omillar va nazariyalar, Yevroosiyoning dunyo miqyosidagi o’rni, Atom va uning planetar modeli, 13-Delphida massivlar bilan ishlash algoritmlarga doir misollar, 6ab9bf0ac2cded7d354dc5779178fbaf Bank risklari, Bo`lim boshlig`il, ZAMONAVIY IQTISODIY O\'SISH MODELLARI , 5 Hududlar kesimida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlari-Темпы роста производства продукции, Mavzu Temperaturani o’lchash Reja, 10- mavzu. Korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari, 1-Mavzu Korrupsiya tushunchasi va korrupsiyaga qarshi kurashish, Mavzu Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish Ishdan fayllar, Laboratoriya ishi №1 2 Mavzu Ikkilik sonlarni kompyuterda ifodalameronimiya termini bilan ataladi. Masalan, kompyuter – butun; monitor,
klaviatura, sichqoncha, protsessor kabilar – qismdir. Butun uchun xolonim, qism
uchun meronim atamalari ishlatiladi. Demak, motor – avtomobil uchun meronim,
avtomobilning o’zi esa motor uchun xolonim sanaladi.
Bilimlar strukturasiga oid tayanch tushunchalardan yana biri freym
hisoblanadi. Freym – (inglizcha frame – “karkas”, “ramka”, “skelet” ma’nolarini
anglatadi) sun’iy intellekt tizimida bilimlarni, stereotip (juda ko’p kuzatiladigan,
tipik) vaziyatlarni gavdalantirishning bir usuli sanaladi. Ya’ni freymga
modellashtirilayotgan hodisa, vaziyat va jarayonlarni umumlashtirilgan holda
joylashtirish mumkin. Freym — mavhum obraz modeli bo’lib, muayyan obyekt,
voqea-hodisa, vaziyat va jarayonlarning formal tavsifi demakdir (masalan,
restoranga borish, shifokor qabulida bo’lish, ma’ruzlarga qatnashish, tug’ilgan kun,
futbol o’yini kabi tipik vaziyatlar). Dastlab “freym” termini XX asrning 70-
yillarida Marvin Minskiy tomonidan olamning kompyuter modelini o’z ichiga
oluvchi bilimlar strukturasiga nisbatan ishlatilgan.
102
Shundan so’ng freym
semantikasi konsepsiyasi (frame semantics) amerikalik tilshunos Charlz Fillmor
tomonidan rivojlantirildi. Mazkur konsepsiyaga ko’ra so’zlar, so’z birikmalari,
gaplar, matn ma’nosi sahnalar bilan uyg’unlashtrilgan, shartlangan bo’ladi. Bir
freym boshqa bir freymning davomi yoki tarkibiy qismi bo’lishi mumkin.
Ch.Fillmorning qarashlariga L.Tenyening aktantlar (fe’lning bo’sh o’rinlarini
102
Minsky M. A Framework for Representing Knowledge / The Psychology of Computer Vision. McGraw-Hill,
New York (U.S.A.), 1975.
128
to’ldiruvchilar) haqidagi g’oyasi katta ta’sir ko’rsatgan. Fillmorning Case
(keishiklar) g’oyasiga asosan aktantlar (fe’lning hamrohlari) fe’l yordamida
ifodalanadigan holat yoki harakat munosabatlaridagi bajariladigan “rollar” sifatida
talqin qilinadi. Ch.Fillmor ajratgan kelishiklar quyidagilar:
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
meronimiya termini bilan ataladi. Masalan, kompyuter – butun; monitor,
klaviatura, sichqoncha, protsessor kabilar – qismdir. Butun uchun xolonim
|
