|
Modul muhandislik psixologiyasining metodolik va nazariy asoslari. Mavzu Muhandislik psixologiyasining predmeti va vazifalari.(2s.)
|
| bet | 5/93 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 0,56 Mb. | | #255101 |
Bog'liq Muhandislik psixologiyasi Faoliyatni loyihalash tamoyili. Loyihalash faoliyati masalasi 1967 yilda ko'tarilgan. Faoliyat loyihasi tizimni qurishning boshqa barcha vazifalarini hal qilish uchun asos bo'lishi kerak. IMTni ishlab chiqishda texnik qurilmalar qanday loyihalashtirilgan bo'lsa, ushbu qurilmalardan foydalanadigan shaxsning faoliyatini loyihalash kerak bo’ladi. Bundan tashqari, IMTda qo'llaniladigan ushbu qurilmalarning o'zlari operatorining kelajakdagi faoliyatini loyihalash asosida va hisobga olingan holda ishlab chiqilishi kerak. Ularni o'z-o'zidan, insonni hisobga olmasdan ko'rib chiqish mumkin emas. Texnik qurilmalarga insonning ongli faoliyati vositasi sifatida yondashish kerak.
Ketma-ketlik tamoyili.Bu tamoyilga ko'ra, muhandislik va psixologik talablarning bajarilishi operator faoliyatida loyihani yaratish uchun bir martalik hodisa bo'lmasligi kerak, balki IMT mavjudligining barcha bosqichlarida loyihalash, ishlab chiqarish va foydalanishda ta'minlanishi kerak. Boshqacha qilib aytadigan, operatorning faoliyat rejasi nafaqat IMTni qurish uchun asos bo'lishi kerak emas, balki undan o'z maqsadi bo'yicha to'g'ri foydalanish uchun asos bo'lishi kerak, shu jumladan operatorlarni o'qitish, ularning ishini tashkil etish, monitoring va baholash. ularning faoliyati natijalari kabi masalalarni ko’rib o’tish kerak.
Komplekslik tamoyili. Ushbu tamoyilni amalga oshirish muhandislik psixologiyasi va uning inson va texnologiya haqidagi boshqa fanlar bilan o'zaro ta'siri o'rtasidagi fanlararo aloqalarni rivojlantirish zarurligini anglatadi. Bu tamoyil B.G. Ananyevning gʻoyalariga asoslanadi. B.G. Ananyev, V.M. Bekhterev va boshqalar inson omilini har tomonlama o‘rganish haqida fikr bildirgan. Psixologik muammolarning, birlamchi ahamiyatini ta'kidlab, shuni yodda tutish kerakki, buning o'zi IMTni tahlil qilish, o'rganish va optimallashtirishda yuzaga keladigan barcha "inson" muammolarini tugatmaydi. Shu sababli nafaqat ma'lumotlarning o'zaro ta'sirini, balki "inson - mashina" tizimlari faoliyatining boshqa jihatlarini, xususan, antropometrik, gigiyenik va fiziologik jihatlarni ham chuqur o'rganish zarur.
Inson-mashina tizimlarini o'rganishda tizimli yondashuvdan foydalanish juda dolzarbdir. Inson operatori o'ziga xos murakkab tizim bo'lib, ular o'rtasida murakkab munosabatlarga ega bo'lgan bir qator quyi tizimlardan iborat yanada murakkab tizimda ishlaydi. Texnik qurilmalar yordamida amalga oshiriladigan moslashuv tizimlarini yaratish orqali ko’rib chiqish mumkin. Bu yo'nalishda ma'lum tadqiqotlar mavjud. Bularga almashtiriladigan yoki rivojlanayotgan mnemonik sxemalarga ega tizimlar kiradi;
-kompyuter, inson faoliyati strategiyasini kuzatadigan va shu strategiyaga qarab, odamga uzatiladigan ma'lumotlarni tanlaydigan tizimlar;
-mantiqiy filtrdan foydalanadigan tizimlar - boshqaruv ob'ekti va operator o'rtasida bog'langan konvertor, u orqali operatorga idrok etish uchun mos keladigan konvertatsiya qilingan shakldagi ma'lumotlar beriladi.
-Filtr konvertori inson operatorining holatiga qarab sozlanadi .
Ko'rib chiqilgan tamoyillarni amalga oshirishga misol sifatida A.A.Krilov tomonidan ishlab chiqilgan Inklyuzivlik kontseptsiyasini keltirish mumkin. Nazariy asoslash va eksperimental tadqiqotlar orqali u yangi signallar operatorning "kirishida" bloklanmaganligini, balki operatorning miyasida axborot jarayonining moslashuvchan qayta tuzilishiga olib kelishini ko'rsatdi . “Yangi” jarayon davom etayotgan psixologik jarayonlar tizimiga kiritilib, uni yangi tizimga qayta qurishga olib keladi. Qayta qurishdan keyin ruhiy jarayonlarning tabiati o'zgaradi. Inklyuzivlik kontseptsiyasidan kelib chiqib, operator faoliyatiga nisbatan axborot jarayonlarini tashkil etishning xususiy tamoyillari tizimi taklif etiladi
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Modul muhandislik psixologiyasining metodolik va nazariy asoslari. Mavzu Muhandislik psixologiyasining predmeti va vazifalari.(2s.)
|
