|
Haqıyqatlıqtı izlew sabaǵı
|
| bet | 5/7 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 1,72 Mb. | | #123266 |
Bog'liq G. BazarbaevaHaqıyqatlıqtı izlew sabaǵı
Haqıyqatlıqtı izlew sabaǵının teması:
<<İlim izertlew institutlarınin esabatları»
Sabaqtın maqseti: aldınǵı alinģan bilimlerdi ulıwmalastırıw, oqiwshılardı dıqqatlılıqqa, shaqqanlıqqa uyretiw.
Bul sabaımız joqarıda bayan etilgen konferenciya hám oyın sabaǵına uqsap ketedi. Albette, biz sabaǵımızdın temasın sonday etin saylan aldingi oqiwshilar bul temani sabaq waqtinda kem esitedi. Sonın ushin da oqiwshilar bul sabaqqa juda ulken juwapkershilik penen tayarlanadı dep oylaymız.
Bul sabaqta har qıylı ilim izertlew institutlarının xızmetkerleri esabatların bayanat turinde tayarlaydı. Xizmetkerler ornında oqiwshılar boladı. Bayanatlar menen birge sızılmalar, sxemalar, suwretler, laboratoriyalıq jumıslar korsetiledi. Oqiwshilarǵa bir eki kun aldm tapsırmalar beriledi. Bayanatlardın mazmunı sonday bolıwı kerek, olardın ishinde belgili bir qatelikler bolıwı lazım. Bul qatelikti basqa oqiwshılar tabadı. Oqiwshılar (topar ağzaları) ózara kelisip jumıslardı bólisedi: birewleri bayanat tayarlasa, ekinshileri sızılma hám suwretler sızadı, al ushinshileri bolsa laboratoriyalıq jumıslarǵa tayarlanadı.
Har bir xızmetkerleri ushın klasta bólek stol yamasa parta ajıratıladı. Sabaqta institut xizmetkerleri bayanatların oqıp baslaydı hám olardın bayanatının qateliklerin ekinshi bir xizmetkerler anıqlap dodalap baslaydı. Qate tapqan xizmetkerler bahalanıp baradı.
Oqıwshılardın sizgan bir neshe suwretlerin misal ushın kórip shıģayıq.
Suwrette kórinip turganinday oqiwshilar bir neshe qateliklerge jol qoyǵan, mine usı qateliklerdi qalǵan oqiwshılar tabıwı lazım.
2.5 Orta mektepte fizika sabaǵi hám onin strukturasi
Sabaqlardaǵı interaktiv xizmet oz-ara tüsiniwdi, birgelikte islewdi, erkin pikirlewdi, uliwma, biraq har bir qatnasıwshi ushin ahmiyetli maselelerdi birgelikte sheshiwge alıp keletuǵın baylanısta shólkemlestiriw hám rawajlandırıw közde tutadı. Sontn menen birge, interaktiv usıllar boyinsha oqıtıwdı shólkemlestirgende, itibar beriliwi kerek bolgan jane bir tarepi -sabaqqa qoyılǵan maqset hám wazıypanın mazmun maselesi. Maqset hám wazıypamn mazmuni oqıtıwdın dasturiy formasına qaraganda basqashara xarakterge iye bolıwı lazım. Mine usınday oqitiw usıllarınan biri didaktikalıq oyın texnologiyaları bolip tabıladı.
Bilimlendiriw processinde didaktikalıq oyinlı texnologiyalar didaktikalıq oyın sabaǵı formasında qollanıladı. Bunday sabaqlarda oqiwshılardın bilim alıw processi oyın menen baylanıstırıladı. Sonlıqtan bunday sabaqlar oyın sabaqları dep ataladı.
İnsan turmısında oyın arqalı tómendegi wazıypalar amelge asırıladı:
1. Oyin arqalı oqiwshının belgili bir xizmetke bolgan qızıǵıwshılıǵı artadı.
2. Kommunikativ qarım-qatnas madeniyatın iyelewge jardem beredi.
3. Oqıwshının óz ziyrekligi, qızıǵıwı, bilimin hám ózligin bayan etiwge
imkaniyat beredi.
4. Turmista hám oyın processinde juz beretuǵın türli qıyınshılıqlardı sheshiwge tayarlaydı.
5. Oyın processinde tarbiyaliq normalarga say minez-qulıqtı iyelewge, kemshiliklerdi saplastırıwǵa imkaniyat jaratıladı.
6. Oqiwshının dóretiwshiligin jaratiwǵa imkaniyat beredi.
7. İnsaniyat ushın ahmiyetli bolǵan qadiriyatlar sisteması, tarbiyaliq, ruwxiy-madeniy, milliy hám uliwma insaniy qadiriyatlardı uyreniwge itibar qaratıladı.
8. Oyın qatnasıwshılarında kollektiv bolip islew madeniyatın rawajlandırıw közde tutıladı.
Oyın quramına tómendegi maseleler kiredi:
-oyınnın syujeti;
-belgilengen roller, wazıypalar;
-usı rollerdi amelge asırıw ushin orınlanatuǵın ameller (usillar);
-aniq oyinlar yamasa shartli turdegi oyın tüskenelerinen paydalanıw;
-oyın qatnasıwshıları arasındaǵı qarım-qatnas.
Oyın xızmetinin quramı tómendegilerden quralgan boladı: oyınnan közde tutilǵan maqsetti aniqlaw, proektlew, usi maqsetti amelge asırıw jolların belgilew; alınǵan natiyjelerdi analiz qılıw, oym strukturasına tiyisli özgerisler kirgiziw.
Oqıtıwshı didaktikalıq oyın sabaqların ótkeriwde tómendegi didaktikalıq talaplarǵa amel qılıwı lazım: didaktikalıq oyinlı sabaqlar programmada belgilengen bilimlendiriw, tarbiyalıq, rawajlandırıwshi maqset hám wazıypalardı sheshiwge qaratilǵan bolıwı lazım, ahmiyetli mashqalalarǵa baǵıshlanǵanın hám olar oyın dawamında sheshiliwin; barkaml insandı tarbiyalawǵa; milliy adeplilik normalarına saykes keliwi; bunday sabaqlarda didaktikalıq principlerge amel qılınıwı hám en kem waqıt sariplanǵan halda ulken natiyjege erisiwi kerek.
Tómende biz didaktikalıq oyınlı sabaqlardın mazmunına qısqasha toqtap ótemiz.
Dóretiwshilik oyınlar. Oqiwshılardın doretiwshilik izleniwi, erkin pikirlewin rawajlandırıw hám qosimsha bilim aliwǵa bolgan talabın qanatlandırıwda dóretiwshilik oyınlar ülken ahmiyetke iye bolıp tabıladı.
Bilimlendiriw processinde payda bolǵan mashqalalı jagdaylardı oqiwshılar toparinın ózara birgelikte aldın özlestirgen bilim hám kónlikpelerin qollanıw hám izleniw arqali sheshiletuǵın didaktialıq oyınlardı dóretiwshilik oyınlar dep ataw lazım. Bunday didaktikalıq oyınlı sabaqlarda oqiwshılar birgelikte isleydi, daslep ózlestirgen bilimlerin jana sharayatlarǵa qollanıp jana bilimlerdi iyeleydi. Bul oqiwshılardın óz bilimlerine, ziyrekligine isenim oyatadı. Natiyjede, har bir oqiwshi shin kewilden tayarlıq tabıstın girewi ekenligin tusinedi hám jane de kobirek bilim aliwǵa tırısadı.
Ísbilermenler oyını, jamiyettegi social-ekonomikalıq qatnasıqlardı sawlelendiriwge, oqiwshılardın bilim hám konlikpelerin qaliplestiriwge qaratilǵan hám de kasiplik sipatların aship beriwge, olardı kasipke baǵdarlawǵa, ilimiy dunya qarasın keneytiriwge mõlsherlengen didaktialıq oyınlardı isbilermenler oyını dep ataladı. Oqıtıwshi isbilermenler oyının amelge asırıwı ushin tómendegi wazıypalardı basqıshpa-basqısh amelge asırıwı zarur:
1. Oyın temasın aldınnan belgilew.
2. Didaktikalıq oyınnın maqseti, wazıypaları, izbe-izligi, oqiwshilar orınlawı
lazım bolǵan tapsırmalardı anıqlaw hám rejelestiriw.
3. Didakatikahq oyın dawamında oqiwshilar aldına qoyılatuǵın biliwge baylanıslı mashqalalı jaǵdaylardı keltirip shiǵarıw.
Fizikanı oqıtıwda sabaqti rejelestirgende oqiw materialın joqarı intellektual darejede ózlestiriliwin tamiyinleytuǵın hám dunya pedagogikasında "Blum taksonomiyası" dep atalatuǵın usıldan paydalanıw maqsetke muwapıq boladı. Mısalı:
1. Biliw (faktik - dalillewdi biliw)ge baylanıslı sorawlar:
a) qay jerde?
b) qashan?
v) ne juz berdi?
2. Tusiniw (manisin tusiniw)di korsetiwshi sorawlar hám tapsırmalar:
a) óz sóziniz benen bayan qılın;
b) minezleme jazin;
v) bulardan qaysı biri ulgi?
g) bul maǵlıwmat qaysi tusiniklerdi tastıyıqlaydı?
d) grafikti tusindirin;
e) matematikalıq formulalardı awızeki tusindirin;
j) nızam yamasa qaǵıydanı awızeki aytıp, onin formulasın jazın.
3. Qollaniwǵa (ameliy ahmiyeti) baylanıslı sorawlar:
a)qay jerde qollanıladi?
b) bul ne ushin juz beredi?
v) bul nazar-qaıydalar qanday qollanılıwı mumkin?
g) nızamǵa baylanıslı maseleni sheshin.
4. Analiz (qurawshı bölimlerge ajratiw hám olar arasındaǵı baylanıslardı ornatiw) ge baylanıslı sorawlar: qaliplestiriwge qaratilǵan hám de kasiplik sipatların aship beriwge, olardı kasipke baǵdarlawǵa, ilimiy dunya qarasın keneytiriwge mõlsherlengen didaktialıq oyınlardı isbilermenler oyını dep ataladı. Oqıtıwshi isbilermenler oyının amelge asırıwı ushin tómendegi wazıypalardı basqıshpa-basqısh amelge asırıwı zarur:
1. Oyın temasın aldınnan belgilew.
2. Didaktikalıq oyınnın maqseti, wazıypaları, izbe-izligi, oqiwshilar orınlawı
lazım bolǵan tapsırmalardı anıqlaw hám rejelestiriw.
3. Didakatikahq oyın dawamında oqiwshilar aldına qoyılatuǵın biliwge baylanıslı mashqalalı jaǵdaylardı keltirip shiǵarıw.
4. Sintez (ayrıqsha bölimlerden logikalıq jaña pikirlerdi juzege keltiriw) ge baylanıslı sorawlar:
a)… rejesin duzin;
b) ... tusinik hám shámalawdı qanday tekseriw mumkin?
v)... bunı siz qanday jaratqan bolar ediniz?
g) berilgenlerge tiykarlanıp texnikalıq sistema, texnikalıq processti jaratın;
d) temanın en ahmiyetli orınların belgilen;
e)… jaratıw ushin neler kerek boladı?
6. Bahalaw (qarar qabıl qılıw, juwmaqlaw) ǵa baylanıslı sorawlar:
a) ... óz munasebetinizdi bildirin;
b) ne ushin sonday yamasa onday emes?
v) ulgi talapqa juwap bereme?
g) kriteriyalardı qanday etip qaliplestiriw mumkin?
d) siz ne ushm tap sonday dep oylaysız?
"Tamsıw" oyin texnologiyası. Texnologiyanın maqseti oqiwshılardın dóretiwshilik imkaniyatı hám sıpatların ashıw, klasstin islewi ushın qolaylı sharayatlardı jaratıw bolıp tabıladı.
Texnologiya oqiwshılardı topar bolıp yamasa kishi toparlarǵa birlesken halda islewge, toparlarda doslıq munasebetlerdi payda etiwge jardem beredi.
Sabaqtın basında oqitiwshi oqiw processi qatnasıwshıların kishi toparlarǵa ajratadı hám har bir toparǵa "Kelin, tanısayıq!" teması jazılǵan tómendegi mazmundaǵı tarqatpa materialdı tarqatadı.
KELIN, TANISAYIQ!
1. Sizler suwrette kimlerdi hám nelerdi korip tursızlar?
2. Sizler bul ilimpazlardın fizika ilimi rawajlanıwına qosqan miynetleri haqqında nelerdi bilesiz?
3. Korip turǵan asbap-uskenelerinizdin xarakteristikaların bilesiz be?
Topar aǵzaları birgelikte tarqatpa materiallardaǵı sorawlarga juwap beriwge tayarlıq kóredi. Toparlar tayar bolǵannan son, nawbeti menen har bir topardan bir oqiwshi tayarlaǵan juwabın aytıp beredi. Adette soraw-juwapti 10 yamasa 15 minut dawamında ótkeriw mumkin. Bul bolsa oqitiwshının shólkemlestiriwshilik hám basqarıwshilıq qabiletine baylanıslı. Barlıq toparlar juwaplardı berip bolǵannan son sabaqtı dawam etiwi mumkin.
|
| |
