179
mavjud bo‘lishi uni butligini ifodalaydi, ayniqsa, murakkab turdagi
mahsulotlarni butligiga e’tibor qaratilmog‘i lozim. Korxona to‘liq
butlangan mahsulotlarni standart va texnik shartlar talablariga javob
beradigan holda iste’molchilarga jo‘natishi shart. Butlanmagan mahsulot
realizatsiya va ishlab chiqarish jarayonini sekinlashtiradi. Natijada
aylanma mablag‘lar aylanishi sekinlashadi, korxonani iqtisodiy jihatdan
nochor holatga keltiradi. Traktor, avtomobil tayyor mahsulot deb
hisoblanadi, qachonki ularga tegishli asboblar, ehtiyot qismlar bilan
butlangan bo‘lsa.
Iste’molchi mahsulot yetkazib beruvchiga kafolat muddati davo-
mida reklamatsiya bildirishi va jarima undirib olish huquqiga ega.
Mahsulot butlangan (komplekt)ga ega bo‘lishi kerak. Shundagina u
tayyor mahsulot deb hisoblanadi.
Yengil sanoatda mahsulot nav (sort)larga bo‘linadi. Mahsulot nav
(sort)larga bo‘linganda uning sifatini quyidagi ko‘rsatkichlar orqali
ifodalash mumkin:
1. O‘rtacha nav (sort)lilik koeffitsiyenti.
2. O‘rtacha mahsulot birligini sotish bahosi.
38-jadval
Aksionerlik jamiyatida «A» turdagi mahsulot sifati tahlili
Ishlab chiqarilgan
mahsulot, (dona)
Jami
mahsulotdagi
ulushi, (%)
Ishlab chiqarilgan
mahsulot qiymati
(ming so‘m)
Ko‘rsat-
kichlar
Mahsulot
birligini
bahosi,
so‘m
biznes-
rejada
