181
shartnomaga uni tuzgan tomonlarning istak va manfaatlarini ifoda
etuvchi to‘la huquqli yuridik hujjat deb ham qaralmasdi. Ularning
qo‘llanilishi cheklangan bo‘lib, hattoki, fuqarolarning o‘zaro bitim
tuzishi qonun yo‘li bilan jazolanadigan ayb - chayqovchilik sifatida,
qoralanar edi. Shu ma’noda, shartnomaning huquqiy maqomini tamo-
mila o‘zgartirish va umuman, shartnoma tuzish madaniyatini yuksal-
tirish borasida mamlakatimizda jiddiy ishlar amalga oshirilayotgani
e’tiborga loyiqdir. Endilikda, shartnoma rejali ishlab chiqarish va
taqsimlash omillariga asoslanmaydi. Bil’aks, bozor qonuniyatlari
talabiga binoan, shartnomaviy munosabatlar tovar-pul, ya’ni teng
to‘lovlar tarzida amalga oshirilib, shartnoma ularga huquqiy shakl
o‘rnida xizmat qila boshladi. Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasi, Fuqarolik kodeksi, xo‘jalik ishlarini yuritish qonunlari
majmuasi, mulkchilik, tadbirkorlik, korxonalar to‘g‘risidagi qonunlar,
boshqa me’yoriy hujjatlar shartnoma munosabatlarini tartibga solib
turuvchi huquqiy manbalar hisoblanadi.
Shartnoma ijrosi bugungi kunda eng dolzarb muammolardan
biridir. Shartnoma bajarilmasligi korxonaga iqtisodiy zarar keltiribgina
qolmay, uning istiqbolini xavf ostiga qo‘yadi, har ikki tomondagi
korxonalar ishchilarining maosh ololmasligiga sabab bo‘ladi.
39-jadval
