203
6.2. Korxonaning mehnat resurslari bilan ta’minlanishi tahlili
Bugungi raqobatdosh iqtisodiyot sharoitida respublikamizda meh-
nat resurslariga katta e’tibor berib kelinmoqda. Xususan, mamlakatimiz
Prezidenti I.Karimov bu borada quyidagilarni ta’kidlab o‘tgan edi:
«Mamlakatimizdagi demografik vaziyatning o‘ziga xos xususiyatini
inobatga oladigan bo‘lsak,
bizda aholi, ayniqsa, mehnatga qobiliyatli
yoshlarning soni tez o‘sib bormoqda. Ularning soni yiliga taxminan 200-
300 ming kishiga ko‘paymoqda. Shu nuqtayi nazardan qaraganda
ortiqcha ishchi kuchlarini ish bilan ta’minlash, ishsizlik masalasini hal
etish – mamlakatimizdagi eng dolzarb iqtisodiy va ijtimoiy muammolar-
dan biridir. Bu vazifani hal etishning eng samarali yo‘nalishlaridan biri –
kichik va o‘rta korxonalar sonini ko‘paytirish, xususiy tadbirkorlikni har
tomonlama qo‘llab-quvvatlashdan iboratdir».
O‘zbekistonda doimiy yashaydigan aholi soni 2012-yilning 1-
oktabr holatiga ko‘ra 29 million 874,6 ming kishiga yetdi. Yil boshidan
hisoblaganda mamlakat aholisi 319,2 mingtaga, ya’ni 1,1 % ga ko‘pay-
gan. Bu haqda Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra,
shahar
aholisi 15 million 269,4 mingta, qishloqlarda yashovchi aholi soni esa
14 million 605,2 ming kishini, ya’ni mos ravishda 51,1% va 48,9%ni
tashkil qildi.
Tug‘ilish ko‘rsatkichi yanvar-sentabr oylarida 20,4 promillni ko‘r-
satdi. 2011-yilning shu davriga nisbatan bu ko‘rsatkich 0,2 promillga
kamaydi.
O‘lim holatlari esa 4,7 promill, ya’ni o‘tgan
yilning shu davriga
nisbatan 0,1 promill o‘sganini ko‘rsatdi.
O‘lim holatlarining 62,4 % ni yurak-qon-tomir kasalliklari, 5,8 % ni
nafas yo‘llari kasalliklari, 5,8 % ni baxtsiz hodisalar, zaharlanish va
jarohatlar hamda 5,6 % ni oshqozon-ichak kasalliklari tashkil etadi.
Yanvar-sentabr oylarida FHDYO bo‘limlarida 189,3
mingta nikoh
qayd etildi va 13,9 mingta ajrim ro‘yxatga olindi. Har 1000 nafar
aholiga 8,5ta nikoh, 0,6 ta ajrim to‘g‘ri kelgan.
2012-yilning 9 oyi davomida Respublikaga kirib kelgan aholi 127,9
ming kishini, chiqib ketganlar esa 157,8 mingtani tashkil qildi. Shunga
mos ravishda migratsiya saldosi -29,9 mingtani ko‘rsatdi.
Sentabr oyining oxiriga kelib mehnat organlarida ro‘yxatdan o‘tgan
ish qidiriayotgan fuqarolar soni 18 mingtani tashkil qildi. Bu ko‘rsatkich
o‘tgan yilning shu davrida 24,1 ming kishini ko‘rsatgandi.
204
Yanvar-sentabr oylarida ish bilan band bo‘lmagan aholi soni 621,7
mingtani tashkil qildi va bu iqtisodiy faol aholining 4,8% ni tashkil
qiladi.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik mamlakatimizda eng yirik
mehnat bozori, mulkdorlarning o‘rta sinfini
shakllantirishning asosiy
omili, millionlab odamlar uchun daromad manbayi hisoblanadi. Mamla-
katimizda ishchi kuchi bandligi samaradorligini ta’minlash uchun
davlatni bandlik siyosatining quyidagi yo‘nalishlarini kuchaytirish
maqsadga muvofiqdir:
- oilaviy biznes va kichik xususiy korxonalarni rivojlantirishni
jadallashtirishni ta’minlash;
- mazkur maqsadlarda mikrokreditlash tizimini rag‘batlantirish;
- yirik sanoat korxonalari va nisbatan kichikroq bo‘lgan ishlab
chiqarish korxonalari bilan kasanachilikni kengaytirish asosidagi koope-
ratsiyani rivojlantirish imkoniyatlaridan keng qamrovli foydalanish;
- mahalliy xomashyoni puxta qayta
ishlashga va tayyor raqobat-
bardoshli mahsulot ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan yengil, oziq-ovqat
va qayta ishlash sanoatining ko‘p mehnat talab qiladigan tarmoqlarini
jadal rivojlantirish;
- xizmat ko‘rsatish sohalarini rivojlantirish,
qishloq joylarida
qishloq xo‘jaligiga taalluqli bo‘lmagan bandlik sohalarini kengaytirish
masalalarini hal etishga e’tiborni kuchaytirish;
- ishsizlarni kasbiy o‘qitish va jamoat ishlari tizimlarini
takomillashtirish bilan shug‘ullanadigan xizmatlar ishini faollashtirish.
Mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi korxonani ish kuchi
bilan ta’minlanishi va ulardan foydalanish ko‘rsatkichlariga ko‘p
jihatdan bog‘liq.
Mehnat resurslari ishlab chiqarishga uch yoqlama
