Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning mehnat resurslari bilan ta’-

203
6.2. Korxonaning mehnat resurslari bilan ta’minlanishi tahlili 
Bugungi raqobatdosh iqtisodiyot sharoitida respublikamizda meh-
nat resurslariga katta e’tibor berib kelinmoqda. Xususan, mamlakatimiz 
Prezidenti I.Karimov bu borada quyidagilarni ta’kidlab o‘tgan edi: 
«Mamlakatimizdagi demografik vaziyatning o‘ziga xos xususiyatini 
inobatga oladigan bo‘lsak, bizda aholi, ayniqsa, mehnatga qobiliyatli 
yoshlarning soni tez o‘sib bormoqda. Ularning soni yiliga taxminan 200-
300 ming kishiga ko‘paymoqda. Shu nuqtayi nazardan qaraganda 
ortiqcha ishchi kuchlarini ish bilan ta’minlash, ishsizlik masalasini hal 
etish – mamlakatimizdagi eng dolzarb iqtisodiy va ijtimoiy muammolar-
dan biridir. Bu vazifani hal etishning eng samarali yo‘nalishlaridan biri – 
kichik va o‘rta korxonalar sonini ko‘paytirish, xususiy tadbirkorlikni har 
tomonlama qo‘llab-quvvatlashdan iboratdir». 
O‘zbekistonda doimiy yashaydigan aholi soni 2012-yilning 1-
oktabr holatiga ko‘ra 29 million 874,6 ming kishiga yetdi. Yil boshidan 
hisoblaganda mamlakat aholisi 319,2 mingtaga, ya’ni 1,1 % ga ko‘pay-
gan. Bu haqda Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, shahar 
aholisi 15 million 269,4 mingta, qishloqlarda yashovchi aholi soni esa 
14 million 605,2 ming kishini, ya’ni mos ravishda 51,1% va 48,9%ni 
tashkil qildi. 
Tug‘ilish ko‘rsatkichi yanvar-sentabr oylarida 20,4 promillni ko‘r-
satdi. 2011-yilning shu davriga nisbatan bu ko‘rsatkich 0,2 promillga 
kamaydi. 
O‘lim holatlari esa 4,7 promill, ya’ni o‘tgan yilning shu davriga 
nisbatan 0,1 promill o‘sganini ko‘rsatdi. 
O‘lim holatlarining 62,4 % ni yurak-qon-tomir kasalliklari, 5,8 % ni 
nafas yo‘llari kasalliklari, 5,8 % ni baxtsiz hodisalar, zaharlanish va 
jarohatlar hamda 5,6 % ni oshqozon-ichak kasalliklari tashkil etadi.
Yanvar-sentabr oylarida FHDYO bo‘limlarida 189,3 mingta nikoh 
qayd etildi va 13,9 mingta ajrim ro‘yxatga olindi. Har 1000 nafar 
aholiga 8,5ta nikoh, 0,6 ta ajrim to‘g‘ri kelgan. 
2012-yilning 9 oyi davomida Respublikaga kirib kelgan aholi 127,9 
ming kishini, chiqib ketganlar esa 157,8 mingtani tashkil qildi. Shunga 
mos ravishda migratsiya saldosi -29,9 mingtani ko‘rsatdi. 
Sentabr oyining oxiriga kelib mehnat organlarida ro‘yxatdan o‘tgan 
ish qidiriayotgan fuqarolar soni 18 mingtani tashkil qildi. Bu ko‘rsatkich 
o‘tgan yilning shu davrida 24,1 ming kishini ko‘rsatgandi. 

204
Yanvar-sentabr oylarida ish bilan band bo‘lmagan aholi soni 621,7 
mingtani tashkil qildi va bu iqtisodiy faol aholining 4,8% ni tashkil 
qiladi. 
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik mamlakatimizda eng yirik 
mehnat bozori, mulkdorlarning o‘rta sinfini shakllantirishning asosiy
omili, millionlab odamlar uchun daromad manbayi hisoblanadi. Mamla-
katimizda ishchi kuchi bandligi samaradorligini ta’minlash uchun 
davlatni bandlik siyosatining quyidagi yo‘nalishlarini kuchaytirish 
maqsadga muvofiqdir: 
- oilaviy biznes va kichik xususiy korxonalarni rivojlantirishni 
jadallashtirishni ta’minlash; 
- mazkur maqsadlarda mikrokreditlash tizimini rag‘batlantirish; 
- yirik sanoat korxonalari va nisbatan kichikroq bo‘lgan ishlab 
chiqarish korxonalari bilan kasanachilikni kengaytirish asosidagi koope-
ratsiyani rivojlantirish imkoniyatlaridan keng qamrovli foydalanish; 
- mahalliy xomashyoni puxta qayta ishlashga va tayyor raqobat-
bardoshli mahsulot ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan yengil, oziq-ovqat 
va qayta ishlash sanoatining ko‘p mehnat talab qiladigan tarmoqlarini 
jadal rivojlantirish; 
- xizmat ko‘rsatish sohalarini rivojlantirish, qishloq joylarida
qishloq xo‘jaligiga taalluqli bo‘lmagan bandlik sohalarini kengaytirish 
masalalarini hal etishga e’tiborni kuchaytirish; 
- ishsizlarni kasbiy o‘qitish va jamoat ishlari tizimlarini 
takomillashtirish bilan shug‘ullanadigan xizmatlar ishini faollashtirish. 
Mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi korxonani ish kuchi 
bilan ta’minlanishi va ulardan foydalanish ko‘rsatkichlariga ko‘p 
jihatdan bog‘liq. Mehnat resurslari ishlab chiqarishga uch yoqlama 

Download 2,53 Mb.