224
Mahsulot hajmiga ta’sir etuvchi omillarni shartli ravishda to‘rtta
guruhga ajratish mumkin:
· mehnat predmetlari;
· mehnat vositalari;
· mehnat omillari;
· tadbirkorlik.
Mazkur omillar tarkibida asosiy o‘rinni mehnat omillari tashkil
etadi. Shu sababli ham mehnat omillarini tahlil qilib borish bugungi
kunning dolzarb vazifalaridan hisoblanadi.
Mahsulot hajmiga quyidagi mehnat omillari ta’sir etadi.
§
ishchilar sonini o‘zgarishi.
§
bir ishchini yil davomida ishlagan kishi-kunlarini o‘zgarishi.
§
ish kuni davomiyligini o‘zgarishi.
§
ishchini 1 soatlik ish unumini o‘zgarishi.
Bu mehnat omillarini mahsulot hajmiga bo‘lgan ta’sirini zanjirli
bog‘lanish, foizlar farq usullari orqali aniqlash mumkin.
60-jadval
Mehnat omillarini mahsulot hajmiga ta’siri tahlili
(foizlarni farq usuli orqali aniqlash)
Ko‘rsatkichlar
Rejaning
bajarilishi,
(%)
Foizlarning
farqi, (+,-)
Hisob- kitoblar
O‘zgarish
sababi
1. Ishchilar soni-
ning o‘zgarishi
99,01
-0,99
2198763 * (-0,99)\100
-21767,7
Ishchilar
sonini
kamayishi
2. Jami ishlangan
kishi kunlarining
o‘zgarishi
95,81
-3,2
2198763 * (-3,2)\100
-70360,4
Yo‘qotilgan
ish kunlari
3. Jami ishlangan
kishi soatlarining
o‘zgarishi
95,82
+0,01
2198763 * (+0,01)\100
+219,9
Ish kuni da-
vomiyligini
uzayishi
4. Mahsulot hajmi
(bir soatlik ish
unumining
o‘zgarishi)
116,15
+20,33
2198763 * (+20,33)\100
+447008,5
1 soatlik ish
unumini
ortishi
