330
etiladi. Bizningcha esa, avvalambor, moliyaviy mustahkamlikning
darajasiga binoan korxonalarning bankrot bo‘lish ehtimolligi aniqlanil-
maydi. Moliyaviy ko‘rsatkichlarni, shu jumladan, moliyaviy mustah-
kamlik bo‘yicha ham kriteriyalar emas, optimal yoki me’yoriy darajalari
tasdiqlanishi kerak.
Iqtisodiy adabiyotlarda moliyaviy mustahkamlik darajasini o‘lchash
uchun har xil ko‘rsatkich tizimlari tavsiya etiladi. A.N.Li va
S.I.Shevchenkolar moliyaviy mustahkamlikni aniqlash uchun korxona
kapitalining tarkibiy ko‘rsatkichlari, V.G.Artemenko va M.V.Bellendir-
lar esa moliyaviy mustahkamlikni tahlil etishda nisbiy ko‘rsatkichlar
bilan birga absolut ko‘rsatkichlardan ham foydalanishgan.
Moliyaviy mustahkamlik albatta, nisbiy ko‘rsatkichlar, zaxiralar va
xarajatlar hamda ularni qoplovchi manbalar nisbati bilan aniqlanishi
lozim. Zaxira va xarajatlar bilan ularni qoplovchi manbalar o‘rtasidagi
absolut farq esa – moliyaviy mustahkamlikni ko‘rsatmaydi. Ulardan
faqat moliyaviy mustahkamlikni aniqlash uchun axborot bazasi sifatida
foydalaniladi. Shunday qilib, iqtisodiy adabiyotlarda moliyaviy mustah-
kamlikni tahlil qilishdagi eng asosiy muammo, uning iqtisodiy mazmuni
bo‘yicha iqtisodchi olimlar o‘rtasida kelishuvchanlik hali mavjud emas
ekan.
Moliyaviy barqarorlik keng qamrovli ko‘rsatkich bo‘lib, korxona
faoliyatining barcha tomonlari natijasi unda aks etadi. Moliyaviy barqa-
rorlikka erishgan korxonalar quyidagi xususiyatlarga ega bo‘ladi:
- bozor munosabatlarini har xil sharoitlarida ham faoliyat yurita
olishi;
- korxona pul mablag‘larini erkin harakat qilishi;
- moliyaviy resurslarni bozor talablariga mos kelishi;
- moliyaviy resurslar holati ishlab chiqarishni rivojlantirish va to‘lov
qobiliyati, kreditga layoqatligini ta’minlay olishi;
- ishlab chiqarish zaxiralari va xarajatlarini manbalar bilan
qoplanishi.
Iqtisodiyotga oid adabiyotlarda moliyaviy barqarorlikka taalluqli
ko‘rsatkichlar, ularni hisoblash yo‘llari va tahlili yetarlicha yoritilmagan.
Moliyaviy barqarorlik mazmun jihatidan turlicha ta’riflanadi.
To‘lov qobiliyati, balans likvidligi, korxonani bozor faolligi ko‘rsat-
kichlari, moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlari sifatida ko‘rilishi mutlaqo
noto‘g‘ri.
Tahlil davomida moliyaviy barqarorlikka ta’sir etuvchi ichki va
