Korxonaning pul oqimini tahlil qilishda moliyaviy tahlil quyidagi

488
• operatsion faoliyatdagi pul mablag‘larining harakatiga baho berish; 
• korxonaning joriy, investitsiya va moliyaviy faoliyatlari bo‘yicha 
pul mablag‘larining sof kirimini va chiqimini aniqlash hamda baho 
berish; 
• pul mablag‘lari kirimi bo‘yicha manbalarini, chiqimi bo‘yicha 
harakatlarining tarkibini chuqur o‘rganish; 
• pul mablag‘lari miqdorining optimal variantini aniqlash; 
• korxonaning valuta mablag‘lari harakatini o‘rganish va unga ta’sir 
etuvchi omillarga baho berish; 
• korxonani sof pul oqimlarida ijobiy saldoni ko‘paytirish imko-
niyatlarini aniqlash va hokazolar. 
 
 
13.2. Umumiy pul oqimlari tahlili 
 
Pul mablag‘lari harakatini tahlil qilish moliyaviy ahvol va 
moliyaviy natijalarni tahlil qilish o‘rtasidagi tahliliy ish hisoblanadi. Pul 
mablag‘lari harakati to‘g‘risidagi hisobotdagi umumlashtirish obyekti 
korxonaning bank schotlari va kassadagi pul mablag‘lari hisoblanadi. 
Ushbu hisobotni tuzishda pul mablag‘larining ekvivalentlari ham pul 
mablag‘lariga tenglashtiriladi. Pul mablag‘lari va ularning ekvivalent-
larining muomalaga kirib kelishi va chiqib ketishi korxonaning operat-
sion, investitsion va moliyaviy faoliyatdagi pul mablag‘lari harakati 
to‘g‘risidagi hisobotda ochib beriladigan pul oqimlarini tashkil qiladi. 
 Korxonalarda pul mablag‘larining harakati bir necha jarayonlar 
bo‘yicha sodir bo‘ladi. Bugungi kunda korxonalarda pul oqimi asosan 
to‘rtta jarayon bo‘yicha sodir bo‘ladi. Bularga: 
__ operatsion faoliyatida pul mablag‘larining sof kirimi (+), 
chiqimi (–); 
__ investitsiya faoliyatidagi sof pul oqimlarining kirimi yoki 
chiqimi; 
__ moliyaviy faoliyatdagi pul mablag‘larining sof kirim yoki 
chiqimi; 
__ soliqqa tortish (to‘langan soliqlar). 
Pul oqimlarini faoliyat turiga ko‘ra ajratish foydalanuvchilarning 
hisobot ma’lumotlariga nisbatan turli talablar bilan bog‘liq. Operatsion 
faoliyatda kompaniyaning xo‘jalik jarayonini pul mablag‘lari bilan 
ta’minlab turish imkoniyatini baholash va ishlab chiqarish quvvatla-

489
rining kengayishi natijasida oborotning oshishi tendensiyalarini aniqlash 
muhim. Investitsiyalarga yo‘naltirilgan mablag‘lar bo‘lajak ishlab 
chiqarish quvvatlarining shakllangan xo‘jalik faoliyati darajasini va 
belgilangan rentabellik hamda likvidlik darajalarini qanchalik saqlay 
olish imkoniyatlarini ko‘rsatadi. Pul oqimlari to‘g‘risidagi moliyaviy 
tusdagi ma’lumotlar kompaniya mulkdorlari va kreditorlarining kompa-
niyada shakllantirilayotgan pul oqimlariga nisbatan kelgusidagi 
da’volari nuqtayi nazaridan qiziqish uyg‘otadi. 
Quyida real sektorda faoliyat yuritayotgan xo‘jalik yurituvchi sub-
yektning misolida yuqoridagi jarayonlar bo‘yicha pul mablag‘larining 
harakatini ko‘rib chiqamiz. 
 
121-jadval 

Download 2,53 Mb.