Müasir dövrdə istehsalatda hər hansı səviyyədə qəbul edilən qərar və təlimatlar, işçilərin

Təbii işıqlanmanın analitik üsulla hesablanması. Otaq daxilindəki M nöqtəsinin təbii işıqlanması
nəinki atmosferin işıq şüalarından, eləcə də xaricdəki obyektlərdən və daxili səthlərdə əks 
olunmuş işıq şüalarından asılıdır (şəkil 6.2):
Şəkil 6.2. Otaq daxilində işıqlanma.
e=e
a
'
+
e
x
'
+
e
d
'
(6.18)
burada 
e
a
'
– itkiləri nəzərə almaqla, atmosferin işıq şüalarından yaranan t.i.ə.;
e
x
'
– itkiləri nəzərə almaqla, xaricdəki obyektlərdən əks olunan işıq şüalarının yaratdığı t.i.ə; 
qarşıdakı obyekt göy qübbəsinin pəncərədən görünən hissəsinin çoxunu tutarsa, 
e
x
'
hökmən 
nəzərə alınır; 
e
d
'
– otaq daxilindəki səthlərdən əks olunan işıq şüalarının yaratdığı t.i.ə.-dir.
Verilmiş M nöqtəsi əsas etibarilə atmosfer şüaları hesabına işıqlanır:
e
a
'
=
e
a
⋅
τ⋅q
;
l
α
>
l
a
'
(6.19)
burada e
a 
– atmosferin işıq şüalarından yaranan itkisiz təbii işıqlanma əmsalı (qrafik, yaxud 
analitik üsulla hesablanır);
τ
– pəncərə oyuğunun işıqkeçirmə əmsalı, pəncərələrin quruluşundan asılı olaraq tapılır (
τ
= 0,35
¿
0,6 arasında dəyişir); 
q– atmosferin meridian üzrə qeyri-müntəzəm parlaqlığını nəzərə alan əmsaldır; otaq daxilindəki 
M nöqtəsini və pəncərənin mərkəzini birləşdirən xətlə üfüq arasındakı bucaqdan (z) asılı olaraq 
tapılır.
z – q asılılığı aşağıda verilmişdir (cədvəl 6.3).
Cədvəl 6.3.
z-q asılılığı cədvəli
z, dər
15
30
45
60
75
90
q
0,65
0,85
1
1,15
1,2
1,25
e
a
e
d
e
x
M
τ

Xarici obyektdən əks olunan işıq şüalarının yaratdığı t.i.ə. aşağıdakı asılılıqdan təyin edilir:
e
x
'
=
0,1 e
n
⋅
τ ;
e
x
'
<
e
n
(6.20)
burada e
x 
– qarşısı maneə ilə kəsilmiş atmosferin işıq şüalarından yaranan itkisiz t.i.ə.-dir. 
Otaq daxilindəki səthlərdən əks olunmaqla t.i.ə. bir qədər arta bilər. Bu artımır əmsalı ilə nəzərə 
alsaq: 
e
d
=
e
d
'
(
r−1)
(6.21)
r əmsalı işıqlanma növündən (yandan, üstdən, üstdən-yandan) və daxili səthlərdən işığın orta əks
olunma əmsalından ρ
op
asılı olaraq xüsusi cədvəllərdən götürülür (cədvəl 6.4).
Cədvəl 6.4
r – artım əmsalının 
ρ
op
– əksolunma əmsalına əsasən təyin edilməsi
ρ
op
Yandan işıqlanma
birtərəfli
ikitərəfli
0,5
4
2,2
0,4
3
1,7
0,3
2 
1,2
ρ
op
=
ρ
1
⋅
s
1
+
ρ
2
⋅
s
2
+
ρ
3
⋅
s
3
s
1
+
s
2
+
s
3
(6.22)
burada 
ρ
1
, ρ
2
, ρ
3
– işığın döşəmədən, tavan və divarlardan əksolunma əmsalları: 
s
1
, s
2
, s
3
– uyğun əksetdirici sahələrdir, m
2
.
Üstdən-yandan işıqlanmada orta t.i.ə. aşağıdakı kimi hesablanır:
e
or 
= e
y 
+ e
ü
(6.23)
burada e
y 
– yandan (pəncərədən) düşən işığın yaratdığı orta t.i.ə.
e
ü 
– üstdən (bacadan) düşən işığın yaratdığı orta t.i.ə.-dir.

Download 1,28 Mb.