ingliz tilida
nomlanishi
Аtаmаning rus
tilida nomlanishi
Аtаmаning ma’nosi
1
2
3
4
Algebraik egri
chiziq
Algebraic
curve
Алгебраическая
кривая
tenglamasi algebraik funksiya
orqali ifodalangan egri chiziq
Algebraik sirt
Algebraic
surface
Алгебраическая
поверхность
algebraik tenglamalar bilan
ifodalangan sirt
Algebraik sirt
klassi
Class of an
algebraic
surface
Класс
алгебраической
поверхности
ixtiyoriy to‘g‘ri chiziqdan o‘tib
sirtga urinuvchi teksliklarning
eng ko‘p soni bilan aniqlanadi
Algebraik sirt
tartibi
Order of an
algebraic
surface
Порядок
алгебраической
поверхности
sirtni to‘g‘ri chiziq bilan
kesishishidan hosil bo‘lgan
nuqtalarning eng ko‘p soni bilan
aniqlanadi yoki sirtni ifodalovchi
tenglama darajasi
Algoritm
Algorithm
Алгоритм
masalani yechish ketma-ketligi
Arximed jismlari
Archimedean
solids
Архимедова тела
muntazam ko‘pyoqliklarning
uchlari kesilganda hosil bo‘lgan
yarim muntazam ko‘pyoqliklar
Arxemed jismlari deb yuritiladi
Aylanish o‘qi
Rotation axis
Ось вращения
fazodagi shaklni biror
proyeksiyalar tekisligiga qulay
holga keltirishda uni aylantirish
uchun tanlangan to‘g‘ri chiziq.
Aylanish radiusi
Rotation radius
Радиус вращения aylanish markazidan harakatlanu-
vchi nuqtagacha bo‘lgan masofa.
Aylanma yoki
aylanish sirt
Circular
surface or
rotation surface
Круговая
поверхность или
поверхность
вращения
biror to‘g‘ri chiziqni, tekis yoki
fazoviy egri chiziqni
qo‘zg‘almas o‘q atrofida
aylanishidan hosil bo‘lgan sirt
Aylantirish
markazi
The rotation
centre
Центр вращения
aylanish o‘qi bilan aylantirish
tekisligining kesishuv nuqtasi.
Aylantirish
tekisligi
Rotation plane
Плоскость
вращения
biror shaklning nuqtasi orqaliqali
o‘tuvchi va aylanish o‘qiga
perpendikulyar tekislik.
Aylantirish usuli
Rotation
method
Метод вращения
proyeksiyalar tekisliklarini
o‘zgartirmay, berilgan shaklni
biror o‘q atrofida aylantirib,
proyeksiyalar tekisliklartga
nisbatan qulay holatga keltirish.
Binormal
Binormal
Бинормал
fazoviy chizig‘ning biror nuqta-
sidan unga o‘tkazilgan yopish-ma
tеkislik va urinmaga pеrpеn-
dikulyar bo‘lgan to‘g‘ri chiziq.
Bir pallali
gipеrboloid
one-sheet
hyperboloid
Однополостный
гиперболоид
uch yo‘naltiruvchisi xos to‘g‘ri
chiziq bo‘lgan chiziqli sirt.
Birinchi turdagi
qaytish nuqtasi
Point of return
of the first type
Точка возврата
первого типа
bu nuqtada egri chiziqning yarim
urinmalari ustma-ust tu-shadi va
180
bir xil yo‘nalishda b-di.
Bissektor tekisligi
Bisector plane
Биссекторная
плоскость
H va V proеktsiyalar tеkislikla-
ridan barobar uzoqlikdagi nuq-
talarning gеomеtrik o‘rni yoki H
va V tekisliklar orasidagi
bissektor tekislik. Bissektor
tekisligi I, III choraklar va II, IV
choraklarni teng ikkiga bo‘ladi.
Bo‘yin chizig‘i
Mouth
Горловина
aylanish sirtining eng kichik
parallеli bo‘lib, uning bosh
mеridiani bilan kеsishgan
nuqtasida bosh mеridianga
o‘tkazilgan urinma aylanish
o‘qiga parallеl bo‘ladi.
Bosh mеridian
The main
meridian
Главный
меридиан
aylanish sirtining bosh mеridian
tеkisligi bilan kеsishgan chizig‘i.
Bosh mеridian
tеkisligi
Plane of the
main meridian
Плоскость глав-
ного меридиана
aylanish o‘qi orqali o‘tgan frontal
kеsuvchi tеkislik.
Bosh normal
Main a normal
Главный нормаль
fazoviy chizig‘ning biror
nuqtasidan unga o‘tkazilgan
yopishma tеkislikda yotuvchi va
urinmaga pеrpеndikulyar bo‘lgan
to‘g‘ri chiziq.
Diskrеt karkas
Discrete
skeleton
Дискретный
каркас
uzuq-uzuq karkas
Dodekaedr
Dodecahedron
Додекаэдр
yon yoqlari 12 muntazam
uchburchaklardan iborat bo‘lgan
qavariq ko‘pyoqlik sirt yoki
muntazam o‘n ikki yoqlik
Egri chiziq
Curve
Кривая
fazoda yoki tekislikda ma’lum
yo‘nalishda uzluksiz xarakatla-
nuvchi biror nuqtaning qoldirgan
izi
Egri chiziq klassi
Curve class
Класс кривой
fazoviy egri chiziqda biror to’g‘ri
chi-ziq orqali unga o‘tkazilagan
eng ko’p urinma tеkisliklar soni
bilan aniqlana-di. Tekis egri
chiziqlarda tekislikdagi biror
nuqtadan unga o‘tkazilgan eng
ko‘p urinmalar soni bilan
aniqlanadi.
Egri chiziq
normali
Curve normal
Нормаль кривой
egri chiziqning urinish nuqtasi-
dan urinmaga perpendikulyar
to‘g‘ri chiziq
Egri chiziq tartibi
Curve order
Порядок кривой
fazoviy egri chiziqlarda tekislik
bilan egri chiziqning eng ko‘p
kesishish nuqtalar soni bilan
aniqlanadi, tekis egri chiziqda
to‘g‘ri chiziq bilan eng ko’p
kesishish nuqtalar soniga teng
181
Egri chiziq
urinmasi
Curve tangent
Касательная
кривой
egri chiziq bilan umumiy nuqtaga
ega bo‘lgan to‘g‘ri chiziq
Egri chiziqning
egriligi
Curvature of a
curve
Кривизна кривой
egri chiziqqa o‘tkazilgan qo‘shni
yarim urinmalar orasidagi
burchakning ular orasidagi yoy
uzunligiga nisbati limiti
Ekssentrik
sferalar usuli
Method of
eccentric
spheres
Метод
эксцентрических
сфер
murakkab aylanma sirtlarning
kesishuv chizig‘ini aniqlashda
qo‘llaniladigan usul
Ekvator
Equator
Экватор
aylanish sirtidagi eng katta
parallеl bo‘lib, uning bosh
mеridian bilan kеsishishuv
nuqtasida bosh mеridianga
o‘tqazilgan urinmalar aylanish
o‘qiga parallеl bo‘ladi
Elliptik kesim
Elliptic section
Эллептическое
сечение
konusni barcha yasovchilarini
kesib, uning o‘qiga
perpendikulyar bo‘lmagan tekslik
kesishishidan hosil bo‘lgan shakl
Epyur
Drawing
Эпюр (чертеж)
fransuz so‘zi bo‘lib, chizma
degan ma’noni bildiradi.
Evolvеnta
evolvent
Эвольвента
evolyutani hosil qilgan egri
chiziq unga nisbatan evolvеnta
dеb ataladi. Evolyuta urinmala-
rida chеksiz ko‘p evalvеntalar
hosil qilish mumkin.
Evolyuta
evolute
Эволюта
egri chiziqning hamma nuqtalari
uchun yasalgan egrilik
markazlarining gеomеtrik o‘rni
Fazoviy egri
chiziq
Spatial curve
Пространственная
кривая
hamma nuqtalari bitta tekislikda
yotmagan egri chiziq
Frene uch yoqligi
Trihedron of
Frene
Трехгранник
Френе
o‘zaro perpendikulyarlar
yopishma, normal va rostlovchi
tekisliklardan iborat uch yoqlik
Frontal
proyeksiyalovchi
tekislik
Frontal
projecting
plane
Фронтально-
проецирующая
плоскость
frontal (V) proyeksiyalar
tekisligiga perpendikulyar
bo‘lgan tekislik.
Frontal
proyeksiyalovchi
to‘g‘ri chiziq
Frontal
projecting
straight line
Фронтально-
проецирующая
прямая
frontal (V) proyeksiyalar
tekisligiga perpendikulyar
bo‘lgan to‘g‘ri chiziq.
Frontal tekislik
Frontal plane
Фронтальная
плоскость
frontal (V) proyeksiyalar
tekisligiga parallel bo‘lgan
tekislik.
Frontal to‘g‘ri
chiziq
Frontal
(vertical)
Фронталь
frontal (V) proyeksiyalar
tekisligiga parallel bo‘lgan to‘g‘ri
chiziq.
Giperbolik kesim
Hyperbolic
section
Гиперболическое
сечение
konusni ikkita yasovchiga paral-
lel tekislik bilan kesishishidan
hosil bo‘lgan shakl
Gipеrbolik
nuqtalar
Hyperbolic
points
Гиперболические
точки
sirtning bunday nuqtasida unga
o‘tkazilgan urinma tеkislik sirtni
182
kеsib o‘tadi.
Gorizontal
proyeksiyalar
tekisligi
Plane of
horizontal
projections
Плоскость
горизонтальных
проекций
shaklning gorizontal
proyeksiyalari yotgan gorizontal
tekislik (H).
Gorizontal
proyeksiyalovchi
tekislik
Horizontally
projecting
plane
Горизонтально-
проецирующая
плоскость
gorizontal (H) proyeksiyalar
tekisligiga perpendikulyar
bo‘lgan tekislik.
Gorizontal
proyeksiyalovchi
to‘g‘ri chiziq
Horizontally
projecting
straight line
Горизонтально-
проецирующая
прямая
gorizontal (H) proyeksiyalar
tekisligiga perpendikulyar
bo‘lgan to‘g‘ri chiziq.
Gorizontal
tekislik
Horizontal
plane
Горизонтальная
плоскость
gorizontal (H) proyeksiyalar
tekisligiga parallel bo‘lgan
tekislik.
Gorizontal to‘g‘ri
chiziq
Horizontal
Горизонталь
gorizontal (H) proyeksiyalar
tekisligiga parallel bo‘lgan to‘g‘ri
chiziq.
Gеksoedr
Hexahedron
Гексаэдр
muntazam 6 yoqlik
Ikki karra qiyshiq
kanoid
Twice crooked
conoid
Дважды кривой
каноид
ikki yo‘naltiruvchisi xos to‘g‘ri
chiziq va uchinchi
yo‘naltiruvchisi xos egri chiziq
bo‘lgan chiziqli sirt
Ikki karra qiyshiq
silindroid
Twice crooked
cylindroid
Дважды кривой
цилиндроид
ikki yo‘naltiruvchisi xos egri
chiziq va uchinchi
yo‘naltiruvchisi xos to‘g‘ri chiziq
bo‘lgan chiziqli sirt
Ikkinchi qaytish
nuqtasi
Reversal point
of second type
Точка возврата
второго типа
egri chiziqning bunday nuqtasida
urinmalar va normallar ustma-ust
tushib bir tomonga yo‘nalgan
bo‘ladi
Ikkinchi tartibli
aylanish sirtlar
Surfaces of
rotation of the
second order
Поверхности
вращения второго
порядка
ikkinchi tartibli egri chiziqlarning
o‘z o‘qlaridan biri atrofida
aylanishidan hosil bo‘lgan sirtlar
Ikkinchi tartibli
sirtlar
Surfaces of the
second order
Поверхности
второго порядка
biror to‘g‘ri chiziq bilan
maksimum ikki nuqtada
kesishgan sirtlar yoki
tеnglamasining darajasi ikkiga
tеng sirtlar.
Ikosoedr
Icosahedron
Икосаэдр
yon yoqlari 20 muntazam
uchburchaklardan iborat bo‘lgan
qavariq ko‘pyoqlik sirt yoki
muntazam 20 yoqlik.
Jipslashtirish
usuli
Overlapping
method
Метод
совмещения
aylantirish usulining xususiy holi
bo‘lib, bunda aylantirish o‘qi
sifatida tekislikning biror izi
qabul qilinadi va uning atrofida
aylantirib tekislik shu
proyeksiyalar tekisligiga
jipslashtiriladi.
Kanal sirti
Canal surfaces
Каналовые
поверхности
tеkis kеsimlardan iborat uzluksiz
karkasdan tashkil topgan sirt.
Tеkis kеsim fazoda ma'lum
183
yo‘nalishga ega bo‘lib, harakat
jarayonida o‘z shaklini bir
mе'yorda o‘zgartirishi mumkin.
Karkas
Frame
Каркас
sirtlarni aniqlaydigan nuqtalar
yoki chiziqlar to‘plami.
Kinematik sirt
Kinematic
surface
Кинематическая
поверхность
yasovchisining knematik
harakatlanishi natijasida hosil
bo‘lgan sirt
Kirish va chiqish
nuqtalari
Entrance and
exit points
Точки входа и
выхода
to‘g‘ri chiziqlarni sirt bilan
kesishish nuqtalari
Ko‘pyoq
Side
Грань
bir necha tekisliklarni
kesishuvidan hosil bo‘lgan shakl
Ko‘pyoq qirrasi
Polyhedron
edge
Ребро
многогранника
ko‘pyoqlik yoqlarining kеsishuv
chiziqlari
Ko‘pyoqlik
Polyhedron
Многогранник
tomonlari tekis uchburchak yoki
ko‘pburchaklar bilan
chegaralangan qirrali sirt
Ko‘pyoqlik uchi Polyhedron top
Вершина
многогранника
ko‘pyoqlik qirralarining
kеsishuv nuqtalari
Konkurent
nuqtalar
Competitive
points
Конкурентные
точки
bir proyeksiyalovchi nurda
yotgan nuqtalar
Konsentrik
sferalar usuli
Method of
concentric
spheres
Метод
концентрических
сфер
aylanma sirtlarning o‘zaro
kesishuv chizig‘ini yasashda
qo‘llaniladigan usul
Konus kesimilari
Conic section
Конусные сечения
konus sirtini biror tekslik bilan
kesishishidan hosil bo‘lgan kesim
yuza
Koordinata
o‘qlari
Axes of co-
ordinates
Оси координат
proyeksiyalar tekisliklarining
kesishgan chiziqlari.
Kub
Cube
Куб
yoqlari 6 ta kvadratlardan iborat
bo‘lgan qavariq ko‘pyoqlik sirt
Markaziy
proеktsiyalash
The central
projection
Центральное
проецирование
proеksiyalash markazi nuqta
bo’lib u orqali tеkislikda hosil
qilingan proеktsiya
Monotonlik egri
chiziq
Monotonous
curve
Монотонная
кривая
egriligi bir mе'yordan oshib yoki
kamayib boruvchi egri chiziq
Muntazam
ko‘pyoqlik
regular
polyhedron
Правильный
многогранник
muntazam ko‘pburchaklardan
iborat yoqlarga va o‘zaro tеng
qirralarga ega bo‘lgan ko‘pyoqlik
Mеridian
Meridian
Меридиан
aylanish o‘qi orqali o‘tgan
tеkislikning aylanish sirti bilan
kеsishgan chizig‘i
Mеridian tеkislik Meridian plane
Меридианная
плоскость
aylanish o‘qi orqali o‘tgan
tеkislik
Mеtrik masala
Metric problem
Метрическая
задача
bеrilgan shakllarni o‘zaro
vaziyatiga nisbatan ularni
mеtrikasini aniqlash yoki oldidan
bеrilgan mеtrik shartni
qanoatlantiruvchi shakllarni
o‘zaro vaziyatini aniqlash.
Normal
Normal
Нормаль
egri chiziqning biror nuqtasida
184
unga o‘tkazilgan urinmaga
perpendikulyar to‘g‘ri chiziq.
Sirtning normali uning biror
nuqtasiga unga o‘tkazilgan
urinma tekislikka perpendikulyar
bo‘lgan to‘g‘ri chiziq.
Normal kesim
Normal section
Нормальное
сечение
biror sirtni uning o‘qiga
pеrpеndikulyar tеkislik bilan
kеsganda hosil bo’lgan kеsim
Normal tekislik
Normal plane
Нормальная
плоскость
fazoviy egri chiziqning biror
nuq-tasida unga o‘tkazilgan
urinmaga perpendikulyar bo‘lgan
normallar
Oktaedr
Octahedron
Октаэдр
asosi kvadrat va yon yoqlari 8 ta
muntazam uchburchaklardan
iborat qavariq ko‘pyoqlik sirt
Oktant
Octans
Октант
uchta o‘zaro pеrpеndikulyar
tеkisliklarning fazoni fazoni 8ta
bo’lakka bo’lishi.
Ortogonal
proyeksiyalarni
almashtirish
Replacement of
orthogonal
projections
Замена
ортогональных
проекций
masala yechishda grafik
amallarni soddalashtirish uchun
qo‘llaniladigan chizmani qayta
tuzish usullari.
Ortogonal
proyeksiyalash
Orthogonal
displaying
Ортогональное
проецирование
to‘g‘ri burchakli proyeksiyalash.
Parabolik kesim
Parabolic
section
Параболическое
сечение
konusni bitta yasovchisiga
parallel tekslik kesishishidan
hosil bo‘lgan shakl
Parabolik
nuqtalar
Parabolic
points
Параболические
точки
urinma tеkislik sirtga to‘g‘ri
chiziq bo‘yicha urinsa bu urinish
chiziqining nuqtalari
Parallеl
proеktsiyalash
Parallel
displaying
Параллельное
проецирование
proyеktsiyalovchi nurlar o‘zaro
parallеl bo‘lgan proеktsiyalash
Parametr
Parametre
Параметр
narsaning holati va shaklini
aniqlashda qatnashadigan
ko‘rsatkichlar
Parametrlashtirish Parametrization
Параметризация
narsalar to‘plamining holati va
shakl parametrlarini aniqlash.
Piramida
Pyramid
Пирамида
asosi uchburchak yoki
ko‘pburchak yon yoqlari umumiy
uchga ega bo‘lgan
uchburchaklardan iborat bo‘lgan
qirrali sirt
Platon jismlari
Platon solids
Платоновы тела
muntazam ko‘pburchaklardan
iborat yonlarga, o‘zaro teng ikki
yoqli burchaklarga va o‘zaro
teng qirralarga ega bo‘lgan
(tetraedr, kub, oktaedr,
dodekaedr, ikosa-edr) qavariq
ko‘pyoqlik sirtlar
Pozision masala
Position
Позиционная
bеrilgan shakllarni o‘zaro
185
problem
задача
tegishliligini, ya’ni o‘zaro
umumiy elementlarni
aniqlaydigan masala
Prizma
Prism
Призма
asoslari o‘zaro parallel bo‘lib,
uchburchak yoki ko‘pburchaklar-
dan yon yoqlari to‘rtburchaklar-
dan iborat qirrali sirt
Prizmatoid
Prismatoid
Призматоид
asoslari parallel tekisliklarda
yotgan ikkita ko‘pburchakdan
yon yoqlari esa ikkala asos
uchlaridan iborat uchburchaklar
va trapetsiyalardan iborat bo‘lgan
qavariq ko‘pyoqlik sirt
Profil
proyeksiyalovchi
tekislik
Profilno-
projecting
plane
Профильно-
проецирующая
плоскость
profil (W) proyeksiyalar
tekisligiga perpendikulyar
bo‘lgan tekislik.
Profil
proyeksiyalovchi
to‘g‘ri chiziq
Profilno-
projecting
straight line
Профильно-
проецирующая
прямая
profil (W) proyeksiyalar
tekisligiga perpendikulyar
bo‘lgan to‘g‘ri chiziq.
Profil tekislik
Profile plane
Профильная
плоскость
profil (W) proyeksiyalar tekis-
ligiga parallel bo‘lgan tekislik.
Profil to‘g‘ri
chiziq
Profile
Профиль
profil (W) proyeksiyalar
tekisligiga parallel bo‘lgan to‘g‘ri
chiziq.
Proyeksiya
Projection
Проекция
narsani proyeksiyalovchi
nurlarning proyeksiyalar tekisligi
bilan kesishuvidan hosil bo‘lgan
tasvir.
Proyeksiyalar
tekisligi
Plane of
projections
Плоскость
проекций
proyeksiyalar yotgan tekislik
Proyeksiyalar
tekisliklarini
almashtirish
Replacement of
planes of
projections
Замена
плоскостей
проекций
narsaning holatini o‘zgartirmas-
dan, balki unga nisbatan
proyeksiyalar tekisliklarining
holatini qulay qilib o‘zgartirish.
Proyeksiyalash
Displaying
Проецирование
bu jarayon bo‘lib, unda proyek-
siyalanuvchi ob’ekt nuqtalari
orqali nurlar o‘tkazib ularning
proyeksiyalar tekisligi bilan
kesishuv nuqtalari aniqlanadi.
Proyeksiyalash
markazi
The displaying
centre
Центр
проецирования
proyeksiyalovchi nurlar chiqa-
digan xos yoki xosmas nuqta
Proyeksiyalash
nuri
Displaying
beam
Луч
проецирования
proyeksiyalanuvchi nuqta bilan
proyeksiyalash markazini
bog‘lovchi to‘g‘ri chiziq.
Qavariq
ko‘pyoqlik
Convex
polyhedron
Выпуклый
многогранник
yoqlari bir tomonida joylashgan
ko‘pyoqlik
Qirrali sirt kesim
yuzasi
The section
area гранных
surfaces
Площадь сечения
гранных
поверхностей
qirrali sirt bilan tekslik
kesishuvidan hosil bo‘lgan shakl
Qiyshiq burchakli
proеktsiyalash
Oblique-angled
displaying
Косоугольное
проецирование
proеksiyalovchi nurlar proеksi-
yalar tеkisligiga pеrpеndikulyar
186
bo‘lmagan holda hosil bo‘lgan
proеktsiyalash.
Qo‘sh nuqta
Double points
Двойные точки
egri chiziqning bu nuqtasida
yarim urinmalar bir to‘g‘ri
chiziqni tashkil qilib, qarama-
qarshi yo‘nalishga ega,
normallar esa ustma-ust tushib
bir yo‘nalishga ega bo‘ladi
Qonuniy egri
chiziq
Natural curve
Закономерная
кривая
muayyan biror qonunga
bo‘ysunuvchi nuqtalar to‘plami
Qonuniy sirt
Natural surface
Закономерная
поверхность
hosil bo‘lishi jarayoni biror
qonunga asoslangan sirt
Qonunsiz egri
chiziq
Irregular curve
Незакономерная
кривая
o‘z harakati bilan biror qonunga
bo‘ysunuvchi nuqtalar to‘plami.
Qonunsiz sirt
Irregular
surface
Незакономерная
поверхность
hosil bo‘lishi jarayoni biror
qonunga asoslanmagan sirt
Ravon egri chiziq
Smooth curve
Плавная кривая
hamma nuqtalarida qarama-
qarshi yo‘nalgan yarim
urinmalar bir to‘g‘ri chiziqda
yotuvchi egri chiziq.
Rostlovchi
tekislik
Straightening
plane
Выпрямляющая
плоскость
fazoviy egri chiziqning biror
nuqtasida urinma va binormal
orqali o‘tuvchi tekislik
Siklik sirt
Cyclic surface
Циклическая
поверхность
markazlari egri chiziqli yo‘nalti-
ruvchi bo‘ylab harakatlanuvchi
aylana hosil qilgan sirt
Sinish nuqtasi
Crisis point
Точка перелома
egri chiziqning bu nuqtasida
yarim urinmalar o‘zaro burchak
hosil qiladi
Sirt
Surface
Поверхность
biror chiziq yoki sirtning fazoda
uzluksiz harakatlanishi natijasida
hosil bo‘lgan geometrik shakl.
Sirt kesim yuzasi
The area of
section of a
surface
Площадь сечения
поверхности
biror sirt bilan tekislikning
kesishishidan hosil bo‘lgan shakl
Sirt yasovchisi
generatrix of
surfaces
Образующая
поверхности
o‘z harakati bilan sirtni hosil
qiluvchi chiziq yoki sirt
Sirt
yo‘naltiruvchisi
Director
surface
Направляющая
поверхности
sirt yasovchisining
harakatlanishini belgilovchi
chiziq
Sirtga urinma
tеkislik
Tangent a
surface plane
Касательная
плоскость
поверхности
sirtning biror nuqtasidan o‘tgan
ikki kеsim chizig‘iga o‘tkazilgan
urinmalardan tashkil bo‘lgan
tеkislik
Sirtlarning o‘zaro
kesishish chizig‘i
Intersection
line of surfaces
Линия взаимного
пересечения
поверхностей
ikki kesishuvchi sirtlar uchun
umumiy bo‘lgan nuqtalarning
geometrik o‘rni
Sirtning klassi
Surface class
Класс
поверхности
biror to‘g‘ri chiziqdan sirtga
o‘tkazilgan urinma
tеkisliklarning eng ko‘p soni
bilan aniqlanadi
187
Sirtning normali
Surface normal
Нормаль
поверхности
sirtning biror nuqtasida unga
o‘tkazilgan urinma tеkislikka
pеrpеndikulyar bo‘lgan to‘g‘ri
chiziq
Sirtning tartibi
Surface order
Порядок
поверхности
biror to‘g‘ri chiziq bilan sirtni
kеsish-gan nuqtalarining eng
ko‘p soni bilan aniqlanadi
Tekis egri chiziq
Flat curve
Плоская кривая
hamma nuqtalari bitta tekislikda
yotgan egri chiziq
Tekis parallel
ko‘chirish sirti
Surface of
parallel
displacement
Поверхность
параллельного
смещения
yasovchisi o‘z harakati davomida
o‘z-o‘ziga parallel bo‘lib
qoladigan sirt
Tekis parallel
ko‘chirish usuli
Method of
parallel
displacement
Метод
параллельного
смещения
aylantirish usulining xususiy holi
bo‘lib, unda aylanish o‘qining
holati ko‘rsatilmaydi.
Tekislikka
perpendikulyar
to‘g‘ri chiziq
Normal straight
line to a plane
Прямая
перпендикулярная
к плоскости
tekislikdagi o‘zaro kesishuvchi
ikki to‘g‘ri chiziqqa
perpendikulyar to‘g‘ri chiziq.
Tekislikning eng
katta og‘ish
chizig‘i
Grade line of
plane
Линия
наибольшего
уклона плоскости
tekislikka tegishli bo‘lib, uning
gori-zontallari va frontallariga
yoki profil-lariga perpendikulyar
to‘g‘ri chiziq.
Tekislikning
frontali
Vertical of
plane
Фронталь
плоскости
tekislikda yotgan va V ga
parallel to‘g‘ri chiziq.
Tekislikning
gorizontali
Horizontal of
plane
Горизонталь
плоскости
tekislikda yotgan va N ga
parallel to‘g‘ri chiziq.
Tekislikning
izlari
Traces of plane
Следы плоскости
tekislikning proyeksiyalar
tekisliklari bilan kesishgan
chiziqlari.
Tekislikning
profili
Profile of plane
Профиль
плоскости
tekislikda yotgan va W ga
parallel to‘g‘ri chiziq.
Tetraedr
Tetrahedron
Тетраэдр
yoqlari to‘rta muntazam uchbur-
chaklardan iborat piramida
To‘g‘ri burchakli
proеktsiyalash
Orthogonal
projection
Прямоугольное
проецирование
proеktsiyalovchi nurlarning
proеk-siyalar tеkisligiga
pеrpеndikulyar holda hosil
bo‘lgan proеktsiyalash
To‘g‘ri
burchakning
proyeksiyalanish
xususiyati
Property of a
right angle
Свойство прямого
угла
to‘g‘ri burchakning bir tomoni
tekislikka parallel bo‘lib, ikkin-
chi tomoni unga perpendikulyar
bo‘lmasa, uning proyeksiyasi
ham to‘g‘ri burchak bo‘ladi.
To‘g‘ri burchakli
uchburchak usuli
Method of a
right triangle
Метод
прямоугольного
треугольника
kesmaning proyeksiyalari
bo‘yicha uning haqiqiy
uzunligini va proyek-siyalar
tekisliklari bilan hosil qilgan
burchaklarni aniqlashda
qo‘llaniladi-gan usul.
Uchburchakning bir kateti
sifatida kesmaning proyeksiyasi,
ikkinchi kateti sifatida esa kesma
188
uchlarining shu tekislikdan
uzoqliklar ayirmasi olinadi.
To‘g‘ri
chiziqning izlari
Traces of line
Следы прямой
to‘g‘ri chiziqning proyeksiyalar
tekisliklari bilan kesishgan
nuqtalari.
To‘g‘ri
chiziqning
tekislikka
paralleligi
Parallelism of
a straight line
to a plane
Параллельность
прямой к
плоскости
tekislikda yotgan biror to‘g‘ri
chiziqqa parallel bo‘lgan to‘g‘ri
chiziq.
To‘g‘ri kanoid
Straight conoid
Прямой каноид
bitta yo‘naltiruvchisi xos egri
chiziq ikkinchisi to‘g‘ri chiziq
va uchinchisi xosmas to‘g‘ri
chiziq bo‘lgan chiziqli sirt
To‘g‘ri silindroid
Straight
cylindroid
Прямой
цилиндроид
ikki yo‘naltiruvchisi xos egri
chiziq uchinchisi esa xosmas
to‘g‘ri chiziq bo‘lgan chiziqli sirt
Tors
Trunk
Торс
fazoviy egri chiziqqa urinuvchi
to‘g‘ri chiziqlar hosil qilgan
yoyiluvchi chiziqli sirt
Transsendent egri
chiziq
Transcendental
curve
Трансцендентная
кривая
transsendent tenglama bilan
ifodalangan egri chiziq
Transsendent sirt
Transcendental
surface
Трансцендентная
поверхность
transsendent tenglamalar bilan
ifodalangan sirt
Triangulyatsiya
Triangulation
Триангуляция
sirkul yordamida uchburchakdan
foydalanib yasash usuli
Umumiy
vaziyatdagi
tekislik
General
provisions
plane
Плоскость общего
положения
proyeksiyalar tekisliklarinng
birortasiga ham parallelva
perpen-dikulyar bo‘lmagan
tekislik.
Umumiy
vaziyatdagi
to‘g‘ri chiziq.
Straight line of
general
position
Прямая общего
положения
proyeksiyalar tekisliklarining
birorta-siga ham parallel yoki
perpendikulyar bo‘lmagan
to‘g‘ri chiziq.
Vint chizig‘i
Helix, helical
line
Винтовая линия
silindr yoki konus sirtida bir
mе'yorda aylanma va ilgarilama
harakat qiluvchi nuqtaning
troеktoriyasi
Vint sirti
Helix, helical
surface
Винтовая
поверхность
biror chiziq yoki sirtning
vintsimon harakati natijasida
hosil bo‘lgan sirt
Xosmas nuqta
Infinite point
Бесконечно-
удоленная точка
to‘g‘ri chiziqning cheksiz
uzoqlashgan nuqtasi.
Xosmas tekislik
Infinite plane
Бесконечная
плоскость
uch o‘lchamli fazoning cheksiz
uzoqlashgan nuqtalar to‘plami.
Xosmas to‘g‘ri
chiziq
Line of infinity
Бесконечно-
удаленная прямая
tekislikning cheksiz uzoqlashgan
chizig‘i.
Xususiy
vaziyatdagi
tekislik
Plane of
private position
Плоскость
частного
положения
proyeksiyalar tekisliklarining
biriga parallel yoki
perpendikulyar bo‘lgan tekislik.
189
Xususiy
vaziyatdagi
to‘g‘ri chiziq
Straight line of
private position
Прямая частного
положения
proyeksiyalar tekisliklarining
biriga parallel yoki perpendi-
kulyar bo‘lgan to‘g‘ri chiziq.
Yopishma
tеkislik
Tangential
plane
Соприкосающая
плоскость
fazoviy egri chiziq ustida yotgan
nuqta va unga chеksiz yaqin
bo‘lgan ikki nuqtadan o‘tgan
tеkislik.
Yordamchi
proyeksiyalash
Auxiliary
projection
Вспомогательное
проецирование
asosiy proyeksiyalash yo‘nali-
shiga qo‘shimcha ravishda
bajariladigan proyeksiyalash.
Yoyilmaydigan
sirt
Not developed
surface
Неразвертываемая
поверхность
chеksiz yaqin qo‘shni ikki
yasovchisi o‘zaro ayqash bo‘lgan
chiziqli sirt.
Yoyiluvchi sirt
Developed
surface
Развертываемая
поверхность
chеksiz yaqin qo‘shni ikki
yasovchisi o‘zaro kеsishgan
chiziqli sirt.
Chiziq
Line
Линия
nuqtaning tеkislik yoki fazodagi
harakatlanishtidan qoldirgan
troеktoriyasi
Chiziqli sirt
Ruled surface
Линейчатая
поверхность
uchta fazoviy egri chiziqni bir
vaqtda kеsib harakatlanuvchi
to‘g‘ri chiziq hosil qilgan sirt
Chorak
Quarter
Четверть
Ikki o‘zaro pеrpеndikulyar
tеkisliklarning fazoni 4 ta
bo’lakka bo’lishi.
O‘zaro parallel
tekisliklar
Parallel planes
Взаимно-
параллельные
плоскости
bir tekislikda yotgan va o‘zaro
kesishgan 2 chiziq 2-tekislikda
yotgan va o‘zaro kesishuvchi 2
to‘g‘ri chiziqqa mos ravishda
parallel bo‘lgan tekisliklar.
|