|
MÜHAZİRƏ 14
Dişli çarxların hazırlana texnologiyası və xarakteristikaları
|
| bet | 29/33 | | Sana | 27.12.2023 | | Hajmi | 1,26 Mb. | | #128586 |
Bog'liq C fakepathMühazir MÜHAZİRƏ 14
Dişli çarxların hazırlana texnologiyası və xarakteristikaları
Dişli çarxlar müasir maşınlarda geniş istifadə olunur. Müxtəlif dişli çarx ötürmələrinin fırlanma tezliyində dəyişikliklə fırlanma valı ötürmək üçün nəzərdə tutulmuş güc ötürücüləri və nisbətən aşağı burucu momentlərində vallar arasında fırlanma hərəkətini ötürməyə xidmət edən kinematik ötürücülər var. Müxtəlif mexanizmlərdə və maşınlarda istifadə olunan dişli çarx ötürmələri silindrik, konik, vintli, qarışıq və hiperboloid (vint və hipoid) bölünür. Ən çox yayılmış silindrik, konik və vintli dişlilərdir (şək. 7.3). Silindrik dişlilərinin dişlərinin formalaşdırılması üsulları aşağıda nəzərdən keçirilir. Silindrik dişli çarxlar düz və əyri dişlərlə, daha az tez-tez şevron dişləri ilə hazırlanır. Standart silindrik dişliləri üçün 12 dəqiqlik dərəcəsini təyin edir (dəqiqliyin azalan ardıcıllığı ilə): 1-dən 12-ə qədər.
Şəkil 7.3. Dili çarx ötürmələrinin növləri: a) silindrik; b) konusvari; c) vintli; 1 - dişli; 2 - dişli çarx; 3 – trapesiya şəklində yivi olan vint; 4 - vintli çarx.
Texnoloji əsasda dişli çarxlar aşağıdakılara bölünür (şək. 7.4):
silindrik və konusvari, çarx topu olmadan və çarx
topu ilə, hamar və ya şlis yuvaları;
hamar və ya şlis yuvalı çox taclı blok;
silindrik, konusvari və flans tipli trapesiya şəklində
yivli vint;
silindrik və konik bir quyruqcuq ilə;
dişli valları.
Şəkil 7.4. Dişli çarxların növləri
Silindrik dişli çarxlar üçün dişlər düz, spiral və ya şevron şəklində hazırlanır. Dişli çarxların emalı iki mərhələyə bölünür: dişləri kəsməzdən əvvəl emal və dişli çarxın işlənməsi. Birinci mərhələnin vəzifələri, əsasən, sinif detallarını emal edərkən həll olunan oxşar vəzifələrə uyğundur: disklər (pilləsiz düz dişli çarx), oymaqlar (pilləli) və ya vallar (dişli- val). İkinci mərhələnin əməliyyatları adətən çarx gövdəsinin emalının tamamlama əməliyyatları ilə birləşdirilir.
|
| |
