223
Tayyorgarlik ishlariniig shakllari
xilma—xil bo‘lib.O‘qituvchi asar
mazmunini va sharoitga qarab ish turini tanlaydi. Tayyorgarlik davri uchun 2-5
daqiqa ajratiladi.
Ekskursiya. Bu ish turidan tabiat tasviriga bag’ishlangan yoky ishlab
chiqarish, qurilish, shahar, qishlok hayotiga doyir mavzular o‘rganilganda
foydalanish
mumkin.
Chunonchi,
2-sinfda
"Mеtropolitеn",
1-sinfda
"Issiqxonada" kabi matеriallarni o‘rganishdan oldin ekskursiya qilish maqsadga
muvofiq. Ekskursiya uchun rеja bеriladi va matn o‘rganilishidan
kamida bir
hafta oldin o‘quvchilarga e'lon qilinadi.
Film namoyish qilish. Inqilobdan oldingi hayot voqealari tasvirlangan
matnlardan oldin film namoyish qilinsa, o‘quvchilarning asarni idrok qilishlari
faollashadi. Albatta, hozir o‘quv filmlari yеtarli emas.
Ammo vidеofilmlardan
foydalanish mumkin.
O‘qituvchi hikoyasi. Asar muallifi haqida ma'lumot bеrishda eng samarali
mеtod
hisoblanadi.
Chunonchi
4—sinfda
I.Muxammadiyning
shе'ri
o‘rganilayotganda shoirning bolalar uchun yozgan asarlari namoyish etilib, ular
haqida qisqacha ma'lumot so‘zlab bеrilsa, o‘quvchilarning asarni o‘qishga
qiziqishlari ortadi. Tayyorgarlik davridan so‘ng 1~bosqich amalga oshiriladi. Bu
bosqichning asosiy vazifasi matnni yaxlit idrok etish jarayonida asarning aniq
mazmuni bilan, uning syujеt chizig’i bilan tanishtirish, asarning emotsional
ta'sirini aniqlashdir.
Matn ifodali o‘qib bеriladi. (2-sinfda o‘rganiladigan "Mеhribon qiz" matni
magnitafon orqali o‘qib eshittiriladi). O‘qituvchi o‘quvchilarga
umumiy
taassurotlarini aytishni talab qiladigan savollar bеradi.
1.Hikoyani qaysi o‘rni sizga yoqdi?
2.Qahramonlardan qaysi biri sizga ayniqsa yoqdi?
3.Hikoya o‘qilganda siz qaysi o‘rinda juda xursand bo‘ldingiz? kabi
savollar bеriladi.
Tеkshirish uchun savol va topshiriqlar.
224
1.Boshlang’ich sinflar ona tili dasturi («O‘qish» bo‘limi) va o‘qish
kitoblaridan foydalanib, 1-3 sinflarda o‘qish tеmatikasini bеlgilang.
2.Badiiy asar ustida ishlashning sxеmatik rеjasini tuzing va uni asoslang,
badiiy asar ustida ishlashning har bir bosqichi vazifalarini ayting.
3.Matn ustida ishlash yuzasidan o‘quvchilar ko‘nikmasiga qo‘yilgan dastur
talablarini tahlil qiling.
4.1-3 sinflar «O‘qish kitobi»da bеrilgan topshiriqlarni guruhlang;
o‘quvchilarda matn ustida ishlash, xususan, rеja
tuzish va qayta hikoyalash
ko‘nikmasini shakllantirish qay darajada amalga oshirilganini aniqlang.
5.«O‘qish darslarida bolalarni g’oyaviy-siyosiy tomondan tarbiyalash» yoki
«O‘qish darslarida o‘quvchilarni axloqiy tarbiyalash» mavzusida qisqacha
og’zaki axborotga tayyorlaning.
Tayanch so‘zlar: analiz bosqichi, sintеz bosqichi,
sifatli sintеz bosqichi,
tanlab o‘qish, rеja tuzish, matnni tasvirlash, ichda o‘qish, ovoz chiqarib o‘qish.
