24
1. Oddiy nur- bu yorug‘lik to‘lqinlari yo‘nalish chizig‘iga doim
pyerpendikulyar bo‘lgan holda, uning har xil kesmasida tebranib boradi.
2. Polyarisaztiyalangan nur- yorug‘lik faqat bir tekisdagina
tebranib boruvchi to‘lqinlardan iborat bo‘ladi, ya’ni to‘lqinlarning faqat
bir tekislikdagina tebranuvchi qismi qolib boshqa tomondagilarni esa
biror jism yoki muhitda yutilgan ya’ni polyarizastiyalashgan boladi.
Polyarizastiyalangan nur quyidagi shartlarga javob berishi kerak.
1. yorug‘lik manbaining bitta bo‘lishi
2. bir tekislikda tebranishi
3. bir yo‘nalishda bo‘lishi, bir xil to‘lqin uzunligiga ega bo‘lishi
kerak.
Yer po‘stida uchraydigan minerallar optik hususiyatlarga ko‘ra 2
asosiy katta guruhga bo‘linadi;
1. optik izotrop guruh.
2. optik anizatrop guruh
Optik izatrop guruhga kub, singoniyali minerallar va amorf moddlar
kiradi. Ularning tuzilishi, xususan optik xususiyatlari (nur tarqalish tezligi
va sinash ko‘rsatkichi) hamma yo‘nalishida bir xildir. Kub singoniyali
izatrop minerallardan flyuorid, granit, shpinel va boshqalarni amorf
moddalarga esa sun’iy shisha va vulqon shishasi, apal, kaxrabo, (yantar)
smola kabilarni ko‘rsatish mumkin.
Izotrop jisimlarning zichligi hamma yo‘nalishda bir xil. Bunday
hususiyat jisimlarning xossalarining belgilash va boholashda katta
ahamiyatga ega.
Optik aniztrop jismlarda bu xususiyatlar butunlay boshqacha. Bu
guruhga geksogonal, tetragonal, rombik, monoklin va tiriklin singoniyali
minerallar kiradi.
Minerallarning xossalarining belgilash va boholashda ularning optic
xususiyatlarining ahamiyati kattadir. Bu hususiyatlar minerallarni tashkil
qilgan tog‘ jinslarining xossasi va xususiyatlariga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir
qiladi. Shuning uchun tog‘ jinslarini o‘rganishda minerallarning optik
xusuyatlarini baholash alohida ahamiyatga ega.
