Navoiy davlat pedagogika instituti fizika-texnologiya fakulteti fizik praktikum fanidan




Download 2,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/44
Sana22.02.2024
Hajmi2,89 Mb.
#160769
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   44
Bog'liq
Fizik praktikum 2023-2024

Nazariy qism 
Barcha issiqlik almashinuvida ishtirok etayotgan jismlarning ichki energiyalari 
ularning haroratlari bir xil bo’lgancha o’zgaradi. Ana shu harorat aralashmaning 
harorati deyiladi. Issiqlik almashinish jarayoni hech qanday ish bajarmasdan sodir 
bo’layotganda ichki energiyaning o’zgarishi ayrim jismlarning isishi boshqa 
jismlarning sovishi hisobiga amalga oshadi. Ana shunday, ish bajarmasdan faqat 
issiqlik almashinishi natijasida sodir bo’layotgan jarayonlarni hisoblash uchun 
issiqlik balans tenglamasi (inglizcha “balans” – muvozanat so’zidan olingan ) 
tuziladi. Agar turli temperaturali ikki modda bir biriga tutashtirilsa, issiqlik 
almashinuvi jarayonidan keyin bu moddalar orasidagi temperaturalar farqi nolga 
teng bo’ladi. Aralashmaning temperaturasini aniqlash uchun quyidagi qoida 
qo’llaniladi:
𝑐
1
𝑚
1
(
𝜗
𝑛
−𝜗
1
)=
𝑐
2
𝑚
2
(
𝜗
2
−𝜗
𝑛
), (1) 
bu yerda c

va c

, mos ravishda 1-modda va 2-moddalarning solishtirma issiqlik 
sig’imlari; m

va m

ularning massalari; ϑ
1
va ϑ
2
mos ravishda ularning 
temperaturalari, ϑ
n
esa aralashmaning umumiy temperaturasi. 
Turli temperaturali moddalarni aralashtirish bo’yicha tajribalarda issiq 
jismdan berilgan issiqlik miqdori, sovuq jism olgan issiqlik miqdoriga teng. 
Ko’rilayotgan holda, issiq suv bergan issiqlik miqdori Q
1
, sovuq suv olgan issiqlik 
miqdoriga Q

teng, ya’ni
Q

= Q
2



Agar suvning solishtirma issiqlik sig’imi c

ma’lum bo’lsa, unda turli 
massali suv aralashmasining temperaturasi (1) formula yordamida quyidagi ifoda 
bo’yicha hisoblash mumkin: c
v
=c
1
= c
2
, c

= 4,19 kJ/(kg 

Download 2,89 Mb.
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   44




Download 2,89 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Navoiy davlat pedagogika instituti fizika-texnologiya fakulteti fizik praktikum fanidan

Download 2,89 Mb.
Pdf ko'rish