7.9. Elementlarning davriy sistemasi Oldingi
paragrafda
bayon
qilingan
ma’ lumotlar
asosida
elementlarning davriy sistemasi kvant mexanikasi nuqtai nazaridan
asoslab berilishi mumkin. Elementlarning davriy sistemasini tuzishda
quyidagi uch qoidaga amal qilish darkor:
- atomlaming strukturasi Z atom nomeri (yadroning zaryadi) orqali
aniqlanadi;
- atom nomeri ortgan sari va atomdagi elektronlar sonining
ko‘ payishi natijasida elekrtonlar o ‘ zlari uchun mumkin bo‘ lgan
eng quyi energetik sathlarni to‘ ldirib borishadi;
- energetik holatlaming to‘ ldirilishi Pauli prinsipi bilan belgilanadi.
Kvant mexanikasida elektronlararo o ‘zaro ta’ siming mavjudligiga
qaramasdan, atomdagi har bir elektomning holati to‘rtta kvant sonlari
bilan xarakterlanadi:
и =
1
,
2
,...
^ =
0
.
1
,
2
,..., ( и -
1
)
w = - / ,
( I - I ) , I Bir xil bosh va orbital kvant sonlari
in va
1) bilan harakatlanuvchi
elektronlami yadrodan bir xil masofada joylashgan deb hisoblash
mumkin. U holda, bu elektronlar yadro bilan bir xil o ‘ zaro ta’ sirda
bo‘ ladi va shuning uchun ulaming energiyalari bir-biriga taqriban teng.
Bunday
elektronlar atomning bitta qobig’ ida joylashgan bo‘ladi.
221
Umuman olganda, asosiy kvant soni
n ning qiymatlari bir xil bo‘ lgan
elektronlar yagona qobiqni tashkil qiladi. Odatda, elektron qobiqlari
katta lotin harflari bilan quyidagicha belgilanadi:
n 1
2
3
4
5
Qobiq
К L M N
