ortganini, y a ’ni yorug‘lik kvanti paydo b o ‘lganini bildiradi. Boshqacha
aytganda, klassik zarrachalam ing to ‘qnashuvidagi kabi, sistema
to ‘qnashuv jarayonida enegiyasi
hco va impulsi
л к ga teng b o ig a n
yorug‘lik kvanti о ‘zining energiyasi
tm' va impulsini
hk' o ‘zgartiradi.
Yuqoridagi qabul qilingan belgilashlar hisobga olinsa, matematik
nuqtayi
nazardan
energiya va
impulsning
saqlanish
qonunlari
quyidagicha ifodalanadi:
hco + E - h c o ' + E ' s
(1-11)
h k + P = h k '+ P '
(1.12)
Bu tenglamalar yorug‘likning sochilishini,
yutilishini va nurlanishini,
y a ’ni uning asosiy jarayonlarini o ‘z ichiga qamrab oladi.
Agar
o' =
0
b o ‘lsa, u holda k'=0 b o ia d i, unda (1.11) va (1.12)
tenglamalar
ha> energiyaga ega b o ‘lgan yorug‘lik kvantining sistema
tomonidan
yutilishini k o ‘rsatadi. Agar
o> =
0
(demak k = o bo‘ladi)
bo‘lsa,
bu
tenglamalar
йсо
energiyali
kvantining
nurlanishini
ifodalashadi. Va nihoyat, agarda © va о /lar noldan farqli b o ‘lsa,
u holda
bu tenglamalar y o ‘ru g ‘likning sochilishini ifodalaydi, y a ’ni
(ha,hit.)
yorug‘lik kvanti to ‘qnashuv jarayonida boshqa
(hat,Mu') y o ru g iik
kvantiga aylanadi.
Yuqorida keltirilgan (1.11) va (1.12)
formulalar, ya’ni energiya va
impuls saqlanish qonunlari, y o ru g lik nin g ham to iq in , ham korpuskular
tassavurlariga zid keladi va ulam i klassik
fizika qonunlari orqali
tushuntirish mumkin emas. Lekin shunga qaramay, Eyshteyning
gipotezasi bir qator tajribalarni tushuntirishga yordam berdi va y o ru g iik
kvantlari haqidagi g ‘oya t o l a tasdiqlandi. Quyida y o ru g iik kvantlari
g ‘oyasini tasdiqlovchi b a ’zi tajribalar bilan tanishib chiqamiz.
