• XIV. ZAMONAVIY KOMPYUTERLAR SHINALARI
  • AGP  (Accelerated Graphics Port




    Download 9,08 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet31/68
    Sana13.05.2024
    Hajmi9,08 Mb.
    #229420
    1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   68
    Bog'liq
    Nigmatov X

    AGP 
    (Accelerated Graphics Port
    ,
    rus tilida - uskorennыy 
    graficheskiy port) – grafik ma’lumotlarni uzatish tezligi oshirilgan port shinasi 
    ishlab chiqildi. Bunday shinaning AGP 3.0 versiyasining tezligi 2,1 Gbaytga 
    etkazildi.
    5.4-rasm. PCI va ISA shinalariga ega shaxsiy kompyuter. 
    Modem va ovoz platasi ISA-kurilmalariga, SCSI kontrolleri esa 
    PCI-qurilmalariga mansub hisoblanadi. 
    Tarkibida AGP-shinasiga ega, Pentium 4 protsessori asosida qurilgan 
    zamonaviy tizim shinalarining joylashtirilishi 5.6-rasmda keltirilgan.
    Bu tizim tarkibida juda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan va uning beshta asosiy 
    tashkil etuvchilarini o‘zaro birlashtirgan – 
    shinalar aro ko‘prik
    mavjud. Ushbu 
    ko‘prik – protsessor, asosiy xotira, grafik adapter, ATAPI kontrolleri va PCI-
    shinalarni o‘zaro bog‘laydi. Ba’zi hollarda ushbu ko‘prik yordamida, Ethernet 


    83 
    texnologiyasi mansub tarmoq platalari va boshqa yuqori tezlikka ega qurilmalarni 
    ham ishlashini ta’minlash, amalga oshiriladi. 
    5.5-rasm. Pentium protsessorlari asosida qurilgan dastlabki kompyuterning 
    arxitekturasi. 
    5.6-rasmdagi chizmada xozirda shaxsiy kompyuterlarda juda keng qo‘llanila 
    boshlagan, 
    USB 
    (Universal Serial Bus
    , rus tilida - universalьnaya posledovatelьnaya 
    shina) – ma’lumotlarni ketma-ket uzatuvchi universal shina ham keltirilgan. 


    84 
    5.6-rasm. Pentium 4 protsessori asosida qurilgan zamonaviy kompyuter 
    (tizim) shinalarining joylashtirilishi. 
    XIV. ZAMONAVIY KOMPYUTERLAR SHINALARI 
    Kompyuter texnikasi va texnologiyalarining rivojlanishi davomida, keng va 
    ko‘p vaqtlar davomida qo‘llanib kelingan, hamda hozirda ham keng qo‘llanilib 
    kelayotgan shinalar sifatida quyidagilarni sanab o‘tish mumkin: Omnibus (PDP-8), 
    Unibus (PDP-11), Multibus (8086), IBM PC (PC/XT), ISA (PC/AT), EISA (80386), 
    MicroChannel (PC/2), PCI (turli xildagi shaxsiy kompyuterlarda), SCSI (turli 
    xildagi shaxsiy kompyuterlarda va ishchi stansiyalarda), Nubus (Macintosh), 
    Universal Serial Bus (zamonaviy shaxsiy kompyuterlarda), Fire Wire (maishiy 
    elektronika qurilmalarida), VME (fizika xonalaridagi qurilmalarda) va Samas 
    (yuqori energiyalar fizikasi qurilmalarida). Ushbu o‘quv qo‘llanmada ISA, PCI, PCI 


    85 
    Express va USB shinalariga oid ma’lumotlar keltirilgan. Avval ta’kidlaganimizdek, 
    zamonaviy kompyuterlarda ma’lumotlarni parallel va ketma-ket tarzda uzatuvchi 
    shinalardan foydalanilmoqda [1,2,26].
    Ma’lumotlarni parallel tarzda uzatuvchi shinalar:
    - boshqarish signallari uchun mo‘ljallangan liniyalar (chiziqlar); 
    - adreslar uchun mo‘ljallangan liniyalar; 
    - ma’lumotlar uchun mo‘ljallangan liniyalardan iborat bo‘ladi (5.7-rasm). 
    Shinaga ulangan biron-bir qurilma, masalan - protsessor, boshqa bir 
    qurilmadan, masalan - asosiy xotiradan, ma’lumot olishi (yoki unga uzatishi) uchun, 
    avval boshqarish signallari yordamida uni ogohlantiradi. Protsessor asosiy xotiradan 
    ma’lumotlarni o‘qimoqchi bo‘lsa, 

    Download 9,08 Mb.
    1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   68




    Download 9,08 Mb.
    Pdf ko'rish