73
IDE-disklar
. IDE (Integrated Drive Electronics, rus tilida - ustroystvo so
vstroennыm kontrollerom) – o‘rnatilgan
kontrollerga ega qurilma, ya’ni disk
yurituvchi (1985 yil). Ushbu vinchesterning maksimal xajmi 504 Mbayt.
Ma’lumotlarni uzatish tezligi – 4 Mbit/sek.
EIDE (Extended IDE, rus tilida - usovershenstvovannыe ustroystva so
vstroennыm kontrollerom) - o‘rnatilgan kontrollerga ega takomillashtirilgan IDE-
qurilma (1994 yil). Ushbu vinchesterning maksimal xajmi -128 Gbayt.
Ma’lumotlarni uzatish tezligi – 16 Mbit/sek, unda LBA (Logical Block Addressing,
rus tilida - lineynaya adresatsiya blokov) – bloklarni
chiziqli adreslash sxemasi
qo‘llanilgan. Ushbu sxema 28-razryadli chiziqli adresga ega, bu esa 2
28
x 2
9
= 128
Gbayt hajmli xotira deganidir.
ATA-3 (Advanced Technology Attachment, rus tilida - progressivnaya
texnologiya soedineniya) – ulanishning ilg‘or texnologiyasi.
ATAPI-4 (ATA Packet Interface, rus tilida - paketnыy interfeys ATA) – ATA
paketli interfeysi. Ma’lumotlarni uzatish tezligi – 33 Mbit/sek. ATAPI-5 da
ma’lumotlarni uzatish tezligi – 66 Mbit/sek. ATAPI-6 da ma’lumotlarni
uzatish
tezligi – 100 Mbit/sek.
ATAPI-7 yoki SATA (Serial ATA ) - ma’lumotlarni uzatish tezligi – 150
Mbit/sek (1,5 Gbit/sek). SATA interfeysida signallarni uzatish uchun 0,5V-li
kuchlanish ishlatilgan. ATAPI-6 da esa bu ko‘rsatgich 5V ni tashkil qilgan.
SCSI-disklar
(
Small Computer System Interface
, rus tilida - interfeys malыx
vыchislitelьnыx sistem) – kichik hisoblash tizimlarining interfeysiga ega disklar.
Ushbu disklarning silindrlari, yo‘lkalari va sektorlarining joylashishi bilan IDE-
disklaridan
farq qilmaydi, ammo ular boshqacha interfeysga ega va ularda
ma’lumotlarni uzatish tezligi ancha yuqori. 2.1-jadvalda, SCSI-disklari
versiyalarining ba’zi ko‘rsatgichlari keltirilgan.
74
2.1-jadval. SCSI-disklari versiyalarining ba’zi ko‘rsatgichlari.
SCSI-disklari Sun, HP, SGI kompaniyalari tomonidan
ishlab chiqarilgan
UNIX operatsion tizimida ishlovchi ishchi stansiyalarda, Macintosh firmasi
kompyuterlarida va Intel firmasining tarmoq serverlarida ishlatilmoqda.
SCSI – bu nafaqat qattiq disk uchun mo‘ljallangan
oddiy interfeys, balki u
o‘ziga xos shina ham hisoblanadi. Unga SCSI-kontroller va ettitagacha qo‘shimcha
qurilmalar ulanishi mumkin. Qo‘shimcha qurilmalar sifatida - kompakt-disklardan
o‘qish-yozish qurilmasi,
skanerlar, magnit lentali qurilmalar va boshqa shularga
o‘xshash tashqi qurilmalar olinishi mumkin.
8-razryadli SCSI-kurilmasi kabeli 50-ta (25 juft) o‘tkazgichdan iboratdir.
Ushbu o‘tkazgichlardan 8-tasi ma’lumotlar uchun, 1-tasi uzatilayotgan
ma’lumotlarda
juftlikni nazorat qilish uchun, 9-tasi ma’lumotlarni uzatishni
boshqarish uchun va qolganlari esa kelajakda qo‘llash uchun mo‘ljallangan.
