|
No`kis 2023 mazmuni
|
| bet | 10/55 | | Sana | 16.09.2024 | | Hajmi | 0,79 Mb. | | #271336 |
Bog'liq 3.Лекция умумий психологияSonday-aq, test-soraw-juwap ha`m test-tapsirma sinalip atirg`an adam o`zinde sonday psixologiyaliq qa`siyet ha`m xarakteristikanin` bar ekenligin bilmegen, an`lamag`an yamasa sanali tu`rde moyinlag`isi kelmegen jag`daylarda qollanilmaydi. Misali, ko`plegen keri qa`siyetler ha`m o`zin uslap-tutiw sebepleri.
Eksperimenttin` eki tu`ri bar- ta`biyiy ha`m laboratoriyaliq.
Laborotoriyaliq ta`jiriybe arnawli tu`rde sho`lkemlestirilge ha`m belgili ma`nide jasalmali sharayatlarda ju`rgiziledi, ol arnawli u`skenelerde, al geyde texnikaliq qurallardi qollaniwdi talap etedi.
Ta`biyiy ta`jiriybe o`zinde baqlaw metodinin` ha`m laboratoriyaliq ta`jiriybenin` unamli ta`replerin biriktiredi. Ta`biyiy eksperiment sinalip atirg`an adamlar (atap aytqanda balalar) o`zleri psixologiyaliq jaqtan izertlenip atirg`anin sezbeytug`in etip sho`lkemlestiriledi -bul olardin` minez-qulqinin` ta`biyiy boliwin ta`miyinleydi. Ta`biyiy eksperimentte aling`an mag`liwmatlar adamlardin` real psixologiyasi, individtin` tipik minez-qulqina say biraq, izertlewshide u`yrenilip atirg`an qa`siyetke ha`r qiyli faktorlardin` ta`sirin qatan` qadag`alaw mu`mkinshiligi bolmag`annan keyin barliq waqitta da aniq emes. Laboratoriyaliq eksperiment bolsa kerisinshe, aniq jen`ip shig`adi, biraq ta`biyiliqta-turmisqa sayliqta sheginedi.
Zamanago`y psixologiyanin` tiykarg`i printsipleri ha`m onin` da`rejeleri. Psixologiyanin` u`sh a`hmiyetli tiykarg`i printsipleri bar-determenizm printsipi, sistemaliq printsip ha`m rawajlaniw printsipi. Determenizm printsipi degende- sebep-aqibetlik qatnasiqlar nizamshilig`ina baylanisli barliq psixikaliq qa`siyetler tu`siniledi, yag`niy bizin` janimizda ju`z berip atirg`an na`rseler qandayda bir sebepke iye, ol aniqlaniwi ha`m u`yreniliwi, sonday-aq ne ushin anaw yamasa minaw aqibettin` payda bolg`anlig`in tu`sindiredi. Bul baylanislar ha`r qiyli tiykarlar menen tu`sindiriledi ha`m psixologiya tariyxinda oni tu`sindiriwdin` birneshe usili bar. Determenizmnin` son`g`i psixologiyaliq dep ataw mu`mkin bolg`an tu`ri, psixikanin` rawajlaniwi belgili maqset penen tu`siniliwi ha`m bag`darlaniwinan kelip shig`adi. Biraq antik da`wirdegi maqset tu`sinigi psixika ushin (ideya yamasa forma) sirtqi bolg`an bolsa, ha`zirgi waqitta maqset jan mazmunina, konkret tiri jannin` psixikasina preyuditsiya ha`m onin` real turmista-so`ylesiwde, qatnasta, do`retiwshilikte o`zin ko`rsetiwge umtiliwin aniqlaydi. Psixologiyaliq determenizm-qorshag`an ortaliq tek g`ana adam jasaytug`in aymaq bolip qalmastan shaxstin` qa`liplesiw protsessin o`zgertetug`in a`hmiyetli bilim ha`m tolg`anislardi o`zine ja`mlegen ma`deniyat sipatinda da kelip shig`adi. Solay etip ma`deniyat psixikanin` rawajlaniw protsessine ta`sir etetug`in, ja`miyet ag`zasi sipatinda, ruwxiy bayliq ha`m qa`siyetlar iyesi sipatinda o`zin an`lawg`a ja`rdem beriwshi a`hmiyetli faktorlardin` biri boladi.
|
| |
