|
Statik elektr zaryadlari xavfidan himoyalanishBog'liq Mehnat muxofazasiStatik elektr zaryadlari xavfidan himoyalanish.
Tuzilishi va tarkibi jihatidan bir xil bo‘lmagan ikki materialning o‘zaro
ishqalanishi natijasida va ayrim suyuqlik yoki gazlarning quvurlarda katta tezlikda
harakatlanishi oqibatida statik elektr zaryadlari hosil bo‘ladi. Masalan, avtomobil
beton yo‘lda harakatlanayotganida uning g‘ildiraklari yo‘l uzra sirpanishi
natijasida yoki qum va tosh zarralarining avtomobil kuzoviga urilishi natijasida–
3000
V
, benzinni po‘lat quvurlarda katta tezlikda harakatlanishida–3600
V
, tezligi
15
m/s
bo‘lgan tasmali uzatmalarda–80000
V
, tasmali transportyorlarda–45000
V
gacha statik elektr zaryadlari hosil bo‘lishi mumkin.
Statik elektr zaryadining miqdori materiallarning tarkibiga, ishqalanuvchi
qismlarning yuzasi, zichligi, solishtirma elektr qarshiligi, texnologik jarayonning
intensivligi va muhitning mikroiqlim holatiga bog‘liq bo‘ladi.
Statik elektr zaryadlari ta’sirida turli xil jarohatlanish, yong‘in va portlashlar
kelib chiqishi mumkin. Yuqori miqdorda statik elektr zaryadlari hosil bo‘ladigan
muhitda inson organizmining muskullari keskin qisqarishi, uzoq vaqt statik elektr
zaryadlari ta’sirida ishlash oqibatida esa, asab faoliyatining buzilishi,
tayyorlanadigan
mahsulot
sifatining
pasayishi
kuzatiladi.
Statik
elektr
zaryadlarining hosil bo‘lishi va to‘planishini turli xil yo‘llar bilan oldini olish
mumkin, jumladan:
-ish joyi mikroiqlim holatini me’yorlashtirish, ya’ni xona havosi nisbiy
namligini 70% dan kam bo‘lmasligiga erishish;
-asosiy materiallarga antistatik materiallar qo‘shish;
-muhit havosini ionizatsiyalash; ishqalanuvchi yuzalarga teskari belgili
zaryadlarni kiritish va b.
Statik elektr zaryadlarining xavfli va zararli ta’siridan himoyalanishning
asosiy yo‘llaridan yana biri–jihoz va sig‘imlarning metall qismlarini yerga ulash
hisoblanadi.
Yerga ulashda elektrod sifatida po‘lat truba, burchaksimon po‘lat va
armaturalardan foydalanish mumkin. Statik elektr zaryadlari hosil bo‘lish ehtimoli
bor bo‘lgan statsionar mexanizm va sig‘imlarning yerga ulash qurilmalarining
qarshiligi 100
Om
dan, texnologik jarayonda ishtirok etayotgan uskuna, qurilma va
jihozlar tizimlari uchun esa bu ko‘rsatkich 10
Om
dan kichik bo‘lishi zarur.
|
| |
