kontaktlaridan 1,5–2 marta uzun bo‘lishi kerak. Vilkasi va rozetkasining shunday
tuzilganligi tufayli, tok qabul qilgich tarmoqqa ulanmaganida ham yerga ulangan
bo‘lib qoladi. Shlangli kabel(sim)ning bir uchi tok qabul qilgich qismlariga va
yerga ulovchi qismga ulanadi; ikkinchi uchi esa shtepsel vilkasiga ulanadi, bu
vilkaning tegishli miqdorda ish kontaktlari va bitta yerga ulash kontakti bo‘ladi.
Shuning uchun shtepsel rozetkalarida, ish (tok o‘tkazadigan)
kontaktlari uchun
uyalardan tashqari, yana bitta – yerga ulovchi kontakt uchun ham uya bo‘lishi
kerak. Sim elektr tarmog‘i shtepselsiz ulanadigan bo‘lsa, simning uchlarida tarmoq
qismlariga biriktirish uchun tuzat ish ishlarini bajarish taqiqlanadi.
Umumiy yoritish elektr lampalaridan qo‘lda ko‘tarib yuriladigan lampa
sifatida foydalanish taqiqlanadi. Bu maqsad uchun zavodda tayyorlangan
yoritgichlar ishlatiladi. Ularning tuzilishi odamlarni tok o‘tkazuvchi qismlarga
tegib ketish xavfidan xoli qiladi.
Ko‘chma yoritgichlarning kuchlanishi ko‘pi bilan 36
V
, o‘ta xavfli joylarda
(qarash chuqurlarida, metall rezervuarlarda) ko‘pi bilan 12
V
bo‘lishi kerak.
Dastakli ko‘chma yoritgich lampani muhofaza qiladigan metall to‘r va vilkali
shlangli sim bilan ta’mirlanadi, bu vilka 36
V
dan yuqori
kuchlanishli tarmoqqa
ulangan shtepsel rozetkasiga yoritgichni ulash imkonini bermaydi.
Tarmoqqa ko‘chma tok qabul qilgichlarni ulash nazarda tutilgan joylarga
tegishli yozuvlar osib qo‘yiladi.
12 va 36
V
kuchlanishda ishlatiladigan stepselli birikmalar (rozetka, vilka)
127 va 220
V
kuchlanishga mo‘ljallangan odatdagi shtepselli birikmalardan faqat
tuzilishi jihatidan emas, balki rangi bilan ham farq
Elektr tarmoqlari va elektr uskunalaridan foydalanganda:
– shikastlangan izolyatsiyali yoki boshqa nozosliklari bo‘lgan simlardan
foydalanish;
– elektr simlari va kabellarni kuchlanish ostida qoldirish;
– kalibrlanmagan kavsharlangan qo‘shimchalar va qo‘lda yasalgan elektr
saqlagichlardan foydalanish;
– elektr simlarining metall qurilmalari bilan tutashtirish;
– tarmoqqa ulangan elektr asbob-uskunalarning qarovsiz qolishi;
– isitish va quritish uchun qo‘lda yasalgan elektr isitish asboblaridan
foydalanish taqiqlanadi.
Suyuqlanuvchi saqlagichlarni (naysimon yoki tiqinsimon) tok olingandan
keyin almashtirish kerak. Agar tokni uzib qo‘yishning iloji bo‘lmasa,
u holda ish
yuklamasini uzib qo‘yish zarur. Tok ulangan naychasimon saqlagichlar maxsus
asbobdan foydalanib almashtiriladi. Bunda himoya ko‘zoynagi taqib, tok
o‘tkazmaydigan qo‘lqop kiyib, izolyatsion taglik ustida (yoki tok o‘tkazmaydigan
kalish kiyib) ishlanadi. Plastinali saqlagichlarning suyuqlanuvchan qo‘shimchalari
(vstavkalari) tok o‘chirilgandan keyingina almashtiriladi.
Tok o‘tadigan qismlarda (yoki ularning yaqinida) bajariladigan barcha montaj
va ta’mirlash ishlari, shuningdek, 36
V
dan yuqori kuchlanishli ishlayotgan elektr
qurilmalariga simlarni ulash yoki uzish ishlari faqat tok o‘chirilgandan keyin va
xavfsizlik texnikasidan qo‘shimcha talablarga rioya qilingan holda olib borilishi
mumkin.
Tok borligida montaj, ta’mirlash va nosozlikni tuzatish ishlarini bajarish,
shuningdek, ishchining elektr uzatish havo liniyalari
ustunlariga chiqib simlarni
ulashi taqiqilanadi.
Tok bor yoki yo‘qligi maxsus asboblar bilan tekshirib ko‘riladi. Bu maqsad
uchun past kuchlanishli tarmoqlarda izolyatsiyalangan g‘ilofli tekshirish
lampasidan foydalaniladi. Simlarning g‘ilofdan ko‘pi bilan 50
sm
uzunlikda
chiqarilgan uchlari izolyatsiyalangan bo‘lmog‘i va uchlarida qattiq elektrodli
(o‘tkazgichli) izolyatsiyalangan dastasi bo‘lishi kerak.
Foydalanayotgan barcha elektr jihoz, uskunalarni, hatto ular ma’lum vaqtga
tarmoqdan uzib qo‘yilgan bo‘lsa ham, tok bor kabi juda ehtiyot bo‘lib
ishlatish
kerak, chunki ularga istalgan vaqtda tok kelib qolishi mumkin.
36
V
kuchlanishli yoritish elektr chiroqlari poldan 2,5
m
dan kam bo‘lgan
balandlikka osiladi. Ish o‘rnining ustida simlarning balandligi 2,5
m
dan kam
bo‘lmasligi kerak.
