17-Mavzu: Binolarni loyihalash va qurishda yong‘inning oldini olish.
Reja:
1. Yong‘in xavfsizligi bo‘yicha umumiy ma’lumotlar.
2. Yonish jarayonining mohiyati.
3. Yong‘inning oldini olish tizimi.
4.
Neft va qattiq yoqilg‘i omborlarida yong‘in xavfsizligi.
Yong‘in xavfsizligi bo‘yicha umumiy ma’lumotlar.
Yong‘in
– bu maxsus manbadan tashqarida sodir bo‘ladigan va katta material
zarar hamda talofatlar keltirib chiqaradigan nazoratsiz yonish jarayonidir.
Obyektning yong‘in xavfliligi
deganda, uning yong‘in sodir bo‘lishi mumkin
bo‘lgan holati va yong‘inning oqibatlari tushuniladi.
Obyektning yong‘in xavfsizligi
deganda, belgilangan me’yorlar va talablar
asosida оbyektda yong‘in sodir bo‘lish xavfi hamda uning xavfli va zararli
faktorlarini inson hayotiga ta’siri
cheklangan, оbyektdagi materiallar to‘liq
himoyalangan holati tushuniladi.
Yong‘in vaqtida sodir bo‘ladigan turli xil xavfli va zararli omillar ta’sirida
material boyliklar nobud bo‘lishi va baxtsiz hodisalar ro‘у berishi mumkin.
Yong‘inning xavfli va zararli omillariga asosan quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
ochiq alanga, atrof-muhitning va yong‘inda qolgan buyumlarning yuqori harorati,
yonish vaqtida hosil bo‘ladigan turli xil zaharli gaz va bug‘lar, tutunlar,
kislorodning kam konsentratsiyada bo‘lishi, qurilishbkonstruksiyalari va
materiallarining
qulab tushayotganbqismlari, yong‘in vaqtida sodir bo‘ladigan
portlash, portlashdagi to‘lqin zarbasi, portlash ta’sirida uchib ketganbmateriallar
hamda zararli moddalar va b.
Yuqorida keltirilgan omillarning xavf1ilik darajasi birinchi navbatda
yong‘inning davomiylik vaqtiga bog‘liq bo‘ladi
va u quyidagi
ifoda
orqali
aniqlanadi:
Tc=N/V
bu yerda, N – yonuvchi moddalar miqdori, kg/m3;
V –moddalarning yonish tezligi, kg/m3 soat.
Мa’lumki, yong‘inni o‘chirishga nisbatan uning oldini olish ham oson, ham
foydalidir. Shu sababli,
har bir mutaxassis, har bir xodim ishlab chiqarishdagi
yong‘in sabablarini bilishi, yong‘in xavfsizligi qoidalariga to‘liq
rioya qilishi va
yong‘inning oldini olishga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirishi zarur. Shunga
bog‘liq holda оbyektning yong‘in xavfsizligi – yong‘inning oldini olish tizimi,
yong‘inga
qarshi himoya tizimi, yong‘inning tarqalishini oldini olish tizimi va
tashkiliy-texnik tadbirlar orqali ta’minlanadi.
