Bunda, 3,- bosqich chegarasidagi foydali qazilma zaxirasi, V ;
karyem ing foydali qazilma bo’yicha yillik unumdorligi (proekt tomonidan
belgilangan),
m
3
.
Tik qiya kon uyumlarini qazib olishda va karyemi uzunlik bo’yicha bir
nechta foydali qazilm a bloklariga bo’lish kerak]igida foydali
qazilma zaxiralari i
-blokdagi 5, qazilmaning kesilma maydonlarining shu blokning uzunligiga
Ц
k o ’paytm asi bilan aniqlanadi:
3.= £
s
(£, (7.6)
1
Bunda,
n6
- bosqich chegarasidagi bloklar soni.
2.
Karyer ishlar vaqtiga mos keluvchi nuqtalardan chiziqlar (parallel ordinata
o ’qlari) o ’tkaziladi va ularda karyeming mos keluvchi
yildagi foydali qazilma
b o ’yicha unumdorligini k o ’rsatuvchi kesilmalar qabul qilingan masshtabda
joylashtiriladi. Kesmalar oxirini chiziqlar bilan bog’lab, foydali qazilmaning
kalendar rejasini hosil qilamiz. Agar karyeming foydali qazilma bo’yicha
unumdorligi karyem ing butun ishi davomida o ’zgarmas bo’lsa,
unda qazib olish
ishlarining kalendar rejasi absissa o ’qiga parallel bo’ladi. O ’zgaruvchan
b o ’lganda chizm a pog’onasimion bo’ladi. Shuningdek karyeming boshlang’ich
davridagi (proekt unumdorlikka erishish) va kon ishlarining yakunlanishdagi
unumdorligini aniqlash kerak. Asosan karyemi foydalanishga topshirishda uning
unumdorligi proekt unumdorligini 40-60% ni tashkil qiladi. karyeming proekt
unum dorligiga erishish vaqti 2-3yilni tashkil qiladi. karyer ishining oxirgi 2-
3yilida uning unumdorligi nolgacha tushadi.
3.
Bosqich
chegarasidagi
karyeming
qoplovchi
tog’ jinsi bo ’yicha
unumdorligi (л/3) doimiy hisoblanadi va har bir foydali qazilmani bosqichli
qazib olish davri uchun quyidagi formula qo’llaniladi:
Q. = y j t { m
)
Bunda,
bosqich chegarasida qoplovchi tog’ jinsi hajmi, (
м3).
t - shu bosqichda foydali qazilma zaxiralarini qazib olish davri, yillar.
277
Bosqich chegarasida qoplovchi to g ’ jinsi b o ’yicha karyeming unumdorligini
aniq hisoblash uchun karyer uchli bortlaridagi qoplovchi tog’ jinsi hajmini
aniqlash kerak. Bu holatda karyem ing unumdodligi
quyidagi form ula bilan
aniqlanadi:
(7.8)
Bunda,
V
(7.4) formula b o ’yicha aniqlanadigan uchli bortdagi qazib
olinadigan qoplovchi to g ’ jinsi hajmi.
Asosan ochish ishlarining kalendar grafigi pog’onasimon b o ’ladi.
K erak b o ’lganda karyer kon ishlarining kalendar grafigiga ishlar frontining
harakatlanish tezliginiv^ (gorizontal qazilm alar uchun) (rasm. 7.6) yoki
quyidagi
formulalar bilan aniqlanadigan kon ishlarining yillik chuqurlashish tempi
