O ’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi termiz davlat universiteti fizika – matematika fakulteti Fizika ta’lim yo’nalishi 3-bosqich 220 (302)

Download 1.39 Mb.
bet	6/10
Sana	07.12.2023
Hajmi	1.39 Mb.
	#112980

Bog'liq
To\'raqulov Ikrom (2)
Mavzu 27-dars. Amaliy dasturlar va ulardan turli sohalarda foyd, pMamW9lYATO8EpHNe2oYN5blxjmBct6hU18EO2wQ, Islom nurli ma`rifat dini reja, Договор №1229428 электронный магазин, Булимдаги мавжуд дори 16, ARSLON, Usmonov.O.Z, ONA TILI MATEMATIKA TAYYOR — копия (4) — копия — копия, ONA TILI MATEMATIKA TAYYOR — копия (5) — копия — копия, Sobirova Dilobar 1, XURRAMOV B. KURS ISHI 2023(2), 301-302-303 - KURS ISHI, Mavzu Zahira logistikasi Reja-fayllar.org, 10-sinf 4 nazorat ishi

2.1. Umumiy ma`lumotlar. Radionuklidlarning obyektlardagi miqdorlari -, β- va -spektrometriya metodlari va shuningdek mass spektrometriya metodlari bilan ham aniqlanadi. Yadroviy nurlanishlar turli xil detektorlar yordamida qayd qilinadi va ularning ishlash prinsipi nurlanish kinetik energiyasini o’lchash uchun qulay bo’lgan boshqa ko’rinishdagi nurlanish energiyasiga aylantirish jarayonlariga asoslangan: – Zaryadli zarralar modda orqali o’tganda muhit atomlarining ionizatsiyasini va uyg’onishini yuzaga keltiradi. Ushbu jarayonlar esa o’z navbatida ko’zga ko’rinuvchi effektlar (tok impulsi, yorug’lik chaqnashi va boshqalar) ko’rinishida ko’rsatilishi mumkin. – -Kvantlarning o’zi ionizatsiyani yuzaga keltirmaydi, ammo muhit atomlari bilan ta’sirlashish vaqtida turli xil effektlar natijasida moddani ionizatsiyalovchi tez elektronlarni yuzaga keltira oladi. – Neytronlar yo’lida turli xil yadro reaksiyalarini yuzaga keltiradi. Reaksiyalarda tez zaryadli zarralar – protonlar, -zarrralar, bo’linish qoldiqlari kabilar yoki radioaktivliklari bo’yicha payqash mumkin bo’lgan nostabil yadrolarni vujudga keltirishi mumkin. Bundan tashqari, tez neytronlar moddada elastik sochilganda moddani ionizatsiyalashi mumkin bo’lgan tepki yadrosini vujudga keltirishi mumkin. – Zarralarning moddalar bilan ta’sirlashuv jarayonlari ionizatsiya bilan bog’liq bo’lmasligi ham mumkin. Bunga misol qilib zaryadli zarralar tomonidan muhitda Vavilov-Cherenkov nurlanishi kvantlarining generatsiyalanishi va -kvantlarning kristallardagi difraksiyasini keltirish mumkin. Zarralarning yuqorida ko’rilgan jarayonlar hisobiga yo’lida sarflagan energiyasi boshqa ko’rinishdagi energiyalarga o’zgartirilishi mumkin. Ammo, muhit elektronlari va yadro nurlanishlari tomonidan uzatiluvchi energiya oxir oqibatda issiqlik energiyasiga aylanadi. Boshqacha aytganda, nurlanishlar moddadan o’tganda oxir oqibat uni qizitadi. Ba’zi moddalarning ionizatsiyasi ularda yangi moddalarning vujudga kelishi bilan o’tuvchi o’ziga xos kimyoviy reaksiyalarning sodir bo’lishiga imkon beradi. Nurlanishlarning moddalar bilan ta’sirlashuv jarayonidan foydalanishga bog’liq holda detektorlar quyidagi turlarga ajratiladi. Download 1.39 Mb.

Download 1.39 Mb.