Xorazmiy “fo k im ko ‘rindi”; N odira “Arzim senga”; Fuzuliy
“M anam ki” ; “ ©mn soya soldi”).
H ofiz Xora^rniy v a N avoiy tarkibbandlari alohida mavqega ega.
T arkibband- nazariyasi
boyib
borayotir.
Vosit
Sa’dullaning
zamondoshirmz- his-tuyg‘u 1 ari in’ikos etgan
yangicha tarkibbandlari
realizm da b aey o #eti]d i. (“Y or m adhida”, “B o ‘lmaydi go‘zallar”).
Ayrim shoirlar ijodida bunday janrlarga e ’tibor qilm aslik
oqibatida shaklan kam bag‘al bo ‘lib qolayotir.
N avoiyda« keyin yashagan shoirlar ham bu janrga m urojaat
qilganlar. Biroq keyingi davrlar adabiyotida tarje’band kabi
tarkibband jan rid a ham nisbatan kam asarlar yaratildi. Bu janm in g
m urakkabligi va hajm ining katta boMishi uni chegaralab q o ‘ygan
bo ‘lishi m umkin.
Keyingi
davrlarda
N avoiy
an ’analarini
davom
ettirgan
Pahlavonquli Ravnaq, Kiromiy, M unis, Ogahiy,
Uvaysiy kabi
shoirlar lirikaning o‘zga janrlari qatori tarje’bandlar ham yozdilar.
T arje’band janridagi she’r hozirgi zamon o ‘zbek poeziyasida
Habibiy “Devon”ida uchratildi.
Shuningdek, shaklan m asnaviyga o ‘xshash, ammo barmoq
vaznidagi she’rlar yozilm oqda (masalan,
Hamid Olimjonning
“0 ‘zbekiston” she’ri).
G ‘afur G ‘ulom ning “Uchuvchi qo ‘shig‘i,” Zulfiyaning “Salom
sizga, sulhparvar ellar” m asnaviylari tinchlik va gumanizm bahsidir.
M irtem ir m asnaviy janri taraqqiyotida sezilarli iz qoldirgan, uning
o ‘nlab ibratomuz masnaviylari bor. Habibiy, Charxiyning aruzda
yozgan m asnaviylarida davr qahram oni tasvirlandi. (Habibiyning
“X azina”, “Iqlim bahori”; Charhiyning “El baxti” masnaviylari).
M asnaviyda
realizm va poetika birlashib, davr ruhi ifodasiga
m unosib xizm at qildi (hozirgi poeziyadagi m asnaviychilik to ‘g ‘ri
y o ‘ldan bormoqda, bu ja n r o ‘z qurilishining
soddaligi bilan bolalar
adabiyotiga q o ‘l keldi, ayniqsa, buyuk shoir Quddus M uhammadiy
m asnaviylari buni ko ‘rsatib turibdi).
Xurshid Davron masnaviy janrining barm oq vaznidagi ko‘rinishi
rivojiga yahshi ulush qo ‘yishdi, u bunday she’rlarda (“Otam
xotirasiga”, “Epitafiya”, “Unutayin degandim seni” va boshqalarda)
32
hayot qadri, ezgulik himoyasi, o‘tganlaming
aziz yodi haqida
tahsinbop so‘z yuritdi.
