|
-mavzu: Ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida didaktik o‘yinli texnologiyalardan foydalanish
|
| bet | 24/63 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,43 Mb. | | #228404 |
Bog'liq Majmua 4-k Ona tili va o`qish sav.2023 (1)9-mavzu: Ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida didaktik o‘yinli texnologiyalardan foydalanish
Reja:
O`yin texnologiyalairi va ularning zamonaviy ta’lim jarayonidagi o`rni.
Oyin texnologiyalarining turlari.
Ona tili va o‘qish savodxonligi darslarida didaktik o‘yinli texnologiyalardan foydalanish.
Fonetik-grafik, grammatik tushunchalarni shakllantirishda didaktik o‘yinlardan foydalanish.
Tayanch tushunchalar: o’yin, o’yin qoidalari, o’yin texnologiyalarining
didaktik mohiyati, didaktik o’yinlar, rolli o’yinlar, ishbilarmonlik o’yinlari.
Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim turlari orasida o’yinlari ham muhim o’rin tutadi. Ularning mohiyatini to’la anglab olish uchun “o’yin” va “o’yin texnologiyalari”
tushunchalarining mazmunidan xabardor bo’lish talab etiladi. Kishilik tarixiy taraqqiyotining barcha davrlarida ham o’yin sub’ekt faoliyatining eng birinchi va muhim turi sifatida tan olingan. Binobarin, shaxs faoliyatining muhim turlari – mehnat, o’qish bilan birga o’yin ham uning shakllanlanishi va
rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi. O’yinlar vositasida katta avlod tomonidan to’plangan hayotiy tajriba, o’zlashtirilgan bilim, turmush tarzi va ijtimoiy munosabat asoslari, madaniy qadriyatlar yosh avlodga izchil uzatib kelingan.
O’yin shaxsning tarbiyalash, rivojlantirish, unga ta’lim berish xususiyatlariga ega. Mavjud xususiyatlari tufayli o’yinlar qadim-qadimdan xalq pedagogikasining muhim asoslaridan
biri bo’lib kelmoqda. Bevosita o’yinlar bolalarda idrok, sezgi,
xotira, tafakkur, nutqni rivojlantirishga yordam berish orqali
ularni ma’naviy-axloqiy, aqliy, jismoniy va estetik jihatdan
tarbiyalashga xizmat qiladi. “Maktabgacha yoshdagi bola o’yin
faoliyatida o’qish va mehnatga tayyorlanadi. Yosh ulg’aygan sari
O’yin – kishilik faoliyatining muhim turi hamda ijtimoiy
munosabatlar mazmunining bolalar tomonidan imitatsiyalash
(ko’chirish, taqlid qilish) asosida o’zlashtirish shakli. o’yinning roli biroz kamayib boradi. O’yinlarning tarbiyaviy
ahamiyati bolaning butun hayoti davomida saqlanib qoladi”. Agarda jismoniy xatti-harakatlarni rivojlantirishga xizmat
qiladigan o’yinlar bolalarda chaqqonlik, epchillik, chidamlilik,
qat’iylikni tarbiyalasa, intellektual, konstruktsiyali o’yinlar
ularni o’ylashga, fikrlashga, mantiqiy tafakkur yuritishga o’rgatadi.
“O’yin inson hayotining hayotining har bir davri uchun uning
ruhiy rivojlanishini belgilovchi etakchi faoliyat turi hisob-
lanadi. Faqat o’yinda va o’yin orqali bola voqelikni, shu
jumladan, kishilar ijtimoiy munosabatlarini, hulqini, xatti-
harakatlarini bilib oladi”.
Tarixiy taraqqiyot jarayonida o’yin nafaqat bolalar, balki
kattalar hayotidan ham alohida o’rin egallashga muvaffaq bo’lindi.
Zamonaviy sharoitda intellektual, kompyuter, iqtisodiy, har-
biy, kasbiy, sport va maishiy hodiq chiqarishga ko’maklashadigan
o’yin modellari ham kattalar orasida keng ommalashgan.
Zamonaviy pedagogikada o’yinlar ta’lim jarayonining
samaradorligini oshirish, ta’lim oluvchilarning o’quv-bilish
faolligini kuchaytirish maqsadida quyidagi tarzda qo’llaniladi:
– tushuncha, mavzu va alohida bo’lim mohiyatini o’zlashtirishda
alohida texnologiya sifatida;
– pedagogik texnologiyalarning elementi sifatida;
– o’quv mashg’uloti shakli yoki uning bir qismi sifatida;
– sinf (auditoriya)dan tashqari ishlardan biri (“Zakovat”,
“Bilimon”, “Huquq fani bilimdoni” va b.) sifatida boshqarish, o’z imkoniyatlarini amalga oshirishan iborat asosiy ehtiyojlarni qondirish imkoniyatini yaratadi.
O’yin ijtimoiy tajribalarni o’zlashtirish va qayta yaratishga yo’nalgan vaziyatlarda, faoliyat turi sifatida belgilanadi hamda o’yin jarayonida shaxsning o’z xulqini boshqarishi shakllanadi va takomillashadi.
O’quv faoliyatining asosiy motivi – bu o’quv-bilish motivi
bo’lsa, o’quv faoliyatining eng muhim motivatsiyasi esa talabada o’zi
tanlangan va asoslarini o’zlashtirayotgan kasbga bo’lgan qiziqishi
sanaladi. Talaba o’quv jarayonidagi egallagan bilimlaridan,
kasbiy malakalari va ko’nikmalaridan hissiy jihatdan qoniqa
olishi lozim. Bu vazifani hal qilishda o’qitish jarayonida
o’yinli texnologiyalardan foydalanish alohida ahamiyat kasb
etadi. O’yinli texnologiyalari, shuningdek, talabalarning ijodiy
qobiliyati va kreativ tafakkurini o’stiradi.
Pedagogik maqsadda foydalanilayotgan o’yinlar o’yin texnologiyalari deb nomlanadi.
O’yin texnologiyalari ta’lim oluvchilarni muayyan jarayonga tayyorlash, ularda ma’lum hayotiy voqelik, hodisalar jarayonida bevosita ishtirok etish uchun dastlabki ko’nikma, malakalarni hosil qilishga xizmat qiladi. Ta’lim jarayoni ishtirokchilari (m: ta’lim oluvchilar, ota-onalar, pedagogik jamoa a’zolari,
ta’lim muassasalarining rahbarlari, jamoatchilik tashkilotlarining vakili va b.) sifatida turli rollarni bajarish talaba (o’quvchi)larga pedagogik faoliyat mazmuni bilan yaqindan tanishish imkoniyatini yaratish asosida ma’lum faoliyatni
samarali tashkil etishga nazariy, amaliy va ruhiy tayyorgarlikka erishish nuqtai nazaridan yordam beradi.
O’quv mashg’ulotlaridan o’yinlar va o’yinli vaziyatlarni qo’llash
quyidagi asosiy yo’nalishlarda amalga oshiriladi:
|
| |
