|
Optik aloqa asoslari
|
| bet | 23/160 | | Sana | 13.01.2024 | | Hajmi | 1 Mb. | | #136728 |
Bog'liq Optik aloqa asoslari (N.Yusupov, R.Isayev)To‘Iiq ichki qaytish
Yorug‘lik nuri sindirish ko'rsatkichi katta muhitdan sindirish ko‘rsatkichi kichik muhitga o‘tganda, ikki muhit chegarasida nur 2.11-rasmda tasvirlangandek perpendikulyardan og‘adi. Tushish burchagi kichik bo‘lganda (2.11-a rasm), singan nur to‘liq qobiqqa o‘tib ketadi.
Tushish burchagini oshirgan sari sinish burchagi в2 900 ga intiladi. Sinish burchagi 02=9OO ga teng bo‘lgan holdagi tushish burchagi — kritik burchak 0kr deyiladi. Yorug‘lik nuri kritik burchak 0kr ostida tushganda, singan nur ikki muhit chegarasi bo‘ylab tarqaladi (2.11-b rasm). YorugUik nuri kritik burchakdan katta burchak ostida tushganda, nur ikkinchi muhitga o‘tmasdan, ikki
55
www.ziyouz.com kutubxonasi
muhit chegarasidan todiq qaytadi (2.11-d rasm). Bunda tushish burchagi sinish burchagiga teng 0 = 02 bo‘ladi.
Snellius qonuni bo‘yicha tushgan va qaytgan nurlar o‘rtasidagi munosabat:
rij sin0=n^in62.
02 =900 da kritik tushish burchagi quyidagiga teng:
0^ = arcsin (n2/n^. (2.2)
0^ dan katta burchak ostida tushgan nurlar to‘liq qaytadi.
Bu jarayon, ya’ni yorug‘lik energiyasining turli sindirish ko‘rsatkichli ikki muhit chegarasidan to‘liq qaytishi to‘liq ichki qaytish (TIQ) hodisasi deyiladi. TIQ hodisasi yorugdik uzatkich bo'ylab optik signallar tarqalishining fizik asosi hisoblanadi. Uni amalga oshirish uchun optik tola o‘zagining sindirish kohsatkichi я, qobiqning sindirish kohsatkichi n2 dan katta bodishi kerak.
O‘zak va qobiq tayyorlanadigan materiallarning sindirish ko'rsatkichlari nisbatini optimal tanlash orqali yorugdik nurining o‘zak ichida todiq ichki qaytishi ro‘y beradi va numi faqatgina optik tola o‘zagi bo‘ylab zigzagsimon tarqalishi ta’minlanadi.
Masalan, optik tola uchunxos bodgan n= 1,48, n2=l,46 bodsa, u holda (2.2) qodlab, kritik tushish burchagini aniqlash mumkin:
0k=arcsin (1,46/1,48) =arcszh(0,9864)=80,6°.
Shunday sindirish ko'rsatkichlari nisbatiga ega, kritik tushish burchagi 0kr=8O,6° ga teng, tushish burchagi 02 esa 0kr=8O,6° dan katta, masalan 0 2=8Г bodganda, nur ikkinchi muhitga o'tmay, boshlangdch muhitda todiq ichki qaytadi. Optik tola bo'ylab signal- larning tarqalishi ana shu prinsipga asoslangan. Ana shunday sindirish ko'rsatkichlari, kritik chastota va tushish burchagi qiymat- lariga ega optik tola orqali optik signallarning tarqalishi 2.12-rasmda ko‘rsatilgan.
rasmda kritik burchakdan katta burchak ostida 0 >0,
kr о zak-qobiq chegarasiga tushgan nurlar (nur 1) chegarada todiq ichki qaytadi. Tushish va sinish burchaklari teng 0l=01 bodganligi uchun, nur (1) takroriy qaytishlarga uchrab, o‘zak muhiti bo‘ylab zigzaksimon tarqaladi.
56
www.ziyouz.com kutubxonasi
Ikki
muhit
chegarasi
4
Tushgan/ nur Д
|
| |
