6.1-rasm. Avtomobil g‘ildiragi sxemasi.
Yig‘ilgan g‘ildirak gupchagi shpilka yordamida diskning teshigiga
mahkamlanadi,
to‘g‘inga
esa
pnevmatik
shina
kiygaziladi.
Diskli
g‘ildiraklarning to‘g‘ini ikki xil bo‘ladi: Chuqur to‘g‘inli –yaxlit
va tekis
to‘g‘inli –bo‘laklarga ajratiladigan. Yaxlit to‘g‘inli g‘ildiraklar
avtomobillarda
ishlatilib unda shinalarni joylashtirish uchun botiqcha va bort mavjud. Tashqi
tamonida chegarasi bo‘yicha mustahkamligini oshirish uchun qobirg‘a
ishlangan.
Shuningdek, zeb beruvchi qalpoqchani o‘rnatishga mo‘ljallangan
chiqiq ishlangan.
Tekis to‘g‘inli bo‘laklarga ajratilgan disk turi yuk avtomobillarida ishlatilib,
u shinani kiygizish qulay bo‘lishi uchun bitta borti ajraladigan qilib yasalgan.
Bunda ajraladigan bort halqasi kesilgan qulflar bilan qotiriladi. To‘g‘in va
disklar bir-biriga payvandlab mahkamlanadi.
Gildiraklar shinasidagi havo bosimi avtomobilning aniq va puxta ishlashini
hamda yonilgi sarfini kamaytirish uchun asosiy omillardan biri bo‘lib
hisoblanadi. Shu sababli, yengil va kam yuk ko‘taruvchi avtomobillarda
shinadagi ruxsat etilgan bosim 0,2….0,27 MPa, o‘rtacha va og‘ir yuk
ko‘taruvchi avtomobillarda, avtobus va tirkamalarda 0,5….0,7 MPa atrofida
bo‘lishi kerak. O‘tag‘on avtomobillarining shinalaridagi bosim yo‘l
sharoitiga
moslashtirilgan holda o‘z - o‘zidan rostlanib turadi va bosim 0,05…0,35 MPa
oralig‘ida o‘zgarib turadi.
Shinalar g‘ildirakning yo‘l notekisliklaridan qabul qilib olgan turtkilar va
tebranishlarni yumshatib va qisman so‘ndirib g‘ildirakka tushadigan dinamik
yuklanishlarni kamaytiradi. Bundan tashqari g‘ildirakning
tayanch yuza bilan
ilashishini oshiradi.
Shinalar kamerasiz va kamerali turlarga bo‘linadi. Kamerali shinalarda havo
turadigan bo‘shliq zich berkitilgan kamera ichida hosil bo‘ladi, kamerasiz
shinalarda esa havo bo‘shlig‘i shina bilan g‘ildirak to‘g‘ini orasida hosil bo‘ladi.
Kamerasiz shinalar harakat xavfsizligini birmuncha oshiradi,
Chunki ular
teshilganda havo kamerali shinalardagiga nisbatan sekin chiqadi, energiya sarfi
va qizishi kam bo‘ladi. Lekin kamerasiz shinalarni
ekspluatatsiya sharoitida
ta’mirlash ancha mushkul.
