O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan

53 
Sinov savollari: 
1.
Yorug‘likning sinish qonunini tushuntirib bering.
2.
Prizmada nurlarning og‘ish burchagi nimalarga bog‘lik bо‘ladi?
3.
Prizmadan spektral asbob sifatida qanday foydalaniladi?
4.
Yorug‘likning sferik sirtlarda sinishini chizma yordamida kо‘rsatib bering.
5.
Nolinchi nur tenglamalarini yozing.
6.
Nolinchi nur tenglamasidan foydalanib sferik sirtlarning fokuslarini aniqlash 
ifodasini keltirib chiqaring. 
 
21- Mavzu. Kerr effekti. Qutblanish tekisligining aylanishi. Saxarometr. 
Yorug‘likning kristallarda turli yо‘nalishda turlicha tezlikda tarqalishi optik 
anizotropiyani yuzaga keltiradi. Real muhitning anizotropiyasi bu muhitni tashkil 
qilgan atom yoki molekulalarning xususiyatlariga bog‘liq.
Muhitning anizotropiyasi optik jixatdan shuni bildiradiki, muhit о‘ziga 
tushayotgan yorug‘likni turli yо‘nalishda turlicha sezadi. 
Anizotrop muhit
da yorug‘lik 
fazasining tarqalish yо‘nalishi energiyaning tarqalish yо‘nalishidan farq qiladi (1-
rasm.). 
1-rasm. 
Tо‘lqinlarning kristallarda tarqalishini hal qilish uchun panjarada yuzaga 
keladigan ikkilamchi nurlar interferensiyasini hisobga olish kerak. Birok, buning 
о‘rniga Maksvell tenglamalarini muhitning 

dielektrik singdiruvchanligi, va demak 
n

54 
– sindirish kо‘rsatkichining kristall tuzilishi tufayli yuzaga keladigan xususiyatlarini 
e’tiborga olgan holda yechish kerak.
Anizotrop muhitning dielektrik singdiruvchanligiga tegishli bо‘lgan umumiy 
qonuniyatlar dielektrik singdiruvchanlik kiymatlarining butun tо‘plamlarini bosh 
о‘qlari 

, 

, 

bо‘lgan uch о‘qli
 
ellipsoid
 yordamida
tasvirlashga keltiriladi (2-rasm). 
Dielektrik singdiruvchanlikning ellipsoidining
(unga 
kо‘pincha 
dielektrik singdiruvchanlik tenzori
ham deyiladi) о‘qlariga mos kelgan uchta 

, 

, 

qiymati kristallda о‘zaro tik bо‘lgan uchta bosh yо‘nalishni kо‘rsatadi. Bu 
yо‘nalishda elektr induksiyasi 

Download 3,61 Mb.