47
Sferik tо‘lqinni golografiyalash
.
S
nuqtaviy manbadan chiqarilayotgan sferik
tо‘lqin
N
plastinka sirtiga tushayotgan bо‘lsin. Tayanch tо‘lqin sifatida ish
plastinkadan qaytib,
N
ekran sirtiga tik tushayotgan, sferik tо‘lqin bilan kogerent
bо‘lgan yassi tо‘lqin xizmat qiladi. Gologramma konsentrik xalqalar kо‘rinishidagi
interferension manzaradan iborat bо‘ladi. Biror xalkaning
r
radiusini о‘lchab, tо‘lqin
frontining egrilik radiusi
(3)
ni
hisoblab topamiz va shu bilan manbaning vaziyatini aniqlaymiz.
Y.N.Denisyuk (1962 y.)
qalin qatlamli plastinkalarda
hajmiy gologrammalarni
olish usulini yuratdi. Kogerent tо‘lqinlarda natijaviy tebranish amplitudasi katta va
kichik bо‘ladigan joylar butun fazoda tо‘lqin frontlarining kо‘rinishiga bog‘lik bо‘lgan
biror qonun bilan taqsimlanadi. Shuning uchun hamma vaqt biror qalinlikka ega
bо‘lgan fotoemulsiya qatlamida ikki о‘lchamli emas, balki uch о‘lchamli qorayishlar
sodir bо‘ladi.
Denisyuk usulining ajoyib xususiyati shundaki, yorituvchi nurlanish sifatida oq
yorug‘likdan foydalanish mumkin va shunga qaramasdan buyumning tasviri qayta
tiklanadi. Bu yorug‘likning uch о‘lchamli tizimlarda difraksiyalanish xususiyatlaridan
kelib chikadi: fakat Vulf-Bregg formulasi bilan bog‘langan tо‘lqin uzunliklari va
ularning tarqalish yunalishlaridagina yorug‘lik effektiv kaytadi. Nurlanishning qolgan
xamma qismi gologrammadan о‘tadi va tasvir hosil qilishda qatnashmaydi. Ushbu
usuldan foydalanib buyumning rangdor tasvirini о‘am о‘osil qilish mumkin bо‘ladi.
