48
6.
Golografiyadan qayerlarda foydalaniladi?
19- Mavzu. Polyarizatsion qurilmalar. Elliptik va doiraviy qutblangan
yorug’likni olish va uni tekshirish.
Tо‘lqin optikasi barcha hodisalarning tahlili asosiga elektromagnit tо‘lqinlarning
fazoda tarqalish jarayonini qо‘yadi. Bir jinsli muhitda elektromagnit tо‘lqinlari
oqimining energiyasi Umov-Poynting vektorining harakat yо‘nalishida bо‘ladi. Bu
yо‘nalishlar
yorug‘lik nurlari
deb ataladi. Kо‘p hollarda yorug‘lik nuri deganda uchi
nurlanish manbaida va о‘ki tо‘lqin frontiga tik bо‘lgan ingichka konus tushiniladi.
Biroq, elementar yorug‘lik konusini fizikaviy ajratmokchi bо‘linsa, о‘sha
zahotiyoq
difraksion hodisalar yuzaga keladi, ajratilgan konus kengayadi va u qanchalik ingichka
bо‘lsa, bu kengayish shunchalik katta bо‘ladi. Kengayish kattaligi:
(1)
Bunday
fizikaviy
ajratilgan
yorug‘lik dastasini yorug‘lik nuri bilan
almashtirish
uchun
(2)
shart bajarilishi kerak.
Nurlarning fokuslanish joylarida tо‘lqin fronti radiusi nolga aylanmasligi uchun
(3)
ifoda о‘rinli bо‘lishi kerak.
Bir jinsli bо‘lmagan muhitlarda (2) (3) shartlar yetarli bо‘lmaydi, chunki bir
jinsli bо‘lmagan muhitda sindirish kо‘rsatkichining о‘zgaruvchanligi tufayli yorug‘lik
tо‘lqini frontining deformatsiyalanishi kuzatiladi. Agar
muhitning bir jinslimasligi
tufayli tо‘lqin fronti radiusi uning uzunligi о‘lchamida bо‘lib qolsa nurlar
tushunchasidan foydalanib bо‘lmaydi. Yorug‘lik nurlari tushunchasi
(4)
bо‘lgandagina о‘rinli bо‘ladi.
Agar muhitning yutish koeffitsiyenti ham bir jinsli bо‘lmasa,
quyidagi shart
bajarilishi kerak:
