O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan

66 
Yorug‘likning modda bilan о‘zaro ta’siri, dispersiya, normal va anomal 
dispersiya, faza va guruh tezligi, dispersiyaning elektron nazariyasi, rezonans yutilish. 
Sinov savollari: 
1.
Yorug‘lik dispersiyasi nima?
2.
Normal va anomal dispersiyani tushuntirib bering.
3.
Tо‘lqinlarning guruh tezligi ularning fazaviy tezligiga teng bо‘lishi mumkinmi?
4.
Lorens nazariyasiga asosan dispersiyani tushuntirib bering.
 
 
 
 
 
 
 
26- Mavzu. Tashqi fotoeffekt uchun eynshteyn formulasi. Fotoeffekt 
xodisalarining amalda qo’llanilishi 
 
Elektronlarning majburiy tebranishlari tufayli paydo bо‘ladigan ikkilamchi 
tо‘lqinlar yorug‘lik tо‘lqini olib kelayotgan energiyaning bir qismini chetga sochadi. 
Yorug‘likning muhitda tarqalishida sochilishini Frenel nazariyasiga asosan ikkilamchi 
nurlarning interferensiyasi yordamida tushuntirish mumkin. Bir jinslilikning buzilishi 
bu fazoviy bir jinslimasliklarda yuz 
beradigan difraksiya hodisalariga sabab 
bо‘ladi. Bunday mayda birjinslimasliklar 
tufayli 
bо‘ladigan 
difraksiya 
yorug‘likning 
diffuziyasi
../../../INSTALL/Optics/Optics/_CLIPS_/Les28_
1.avi
yoki 
sochilishi
deyiladi (1-rasm). 
Tindal 
(1869 
y.) 
kо‘zga 
kо‘rinadigan 
yorug‘lik 
tо‘lqinining 
uzunligiga 
nisbatan 
kichik 
bо‘lgan 
zarralarda sochilishini birinchi bо‘lib laboratoriya sharoitida kuzatdi. U osmonning 
zangori bо‘lib kо‘rinishiga Quyosh yorug‘ligining Yer atmosferasidagi mayda chang 
zarralarida sochilishidan bulsa kerak deb hisoblagan. 
Optik birjinslimasligi yaqqol kо‘rinuvchi muhitlarga 
xira muxitlar
deyiladi. Xira 
muhitlarda yorug‘likning sochilishiga 
Tindal hodisasi
deyiladi. 
Reley (1899 y.) о‘lchamlari yorug‘lik tо‘lqin uzunligiga nisbatan kichik bо‘lgan 
sferik zarralarda sochilgan yorug‘lik intensivligini aniqlash uchun quyidagi ifodani 
aniqladi: 
1-расм. 

67 
(1) 
Bu yerda: 

Download 3,61 Mb.