28- Mavzu. Sochilish nazariyalari. Sochilgan yorug’likning qutblanishi. Sochilishning nozik strukturasi. Manbaning nurlanishga sarflanayotgan energiyasi turlicha tо‘ldirilishi mumkin.
Masalan:
-ximiyaviy reaksiyada ajraladigan energiya hisobida yuzaga keladigan
nurlanishga
ximilyuminessensiya; -elektr energiyasi hisobiga yuz beradigan gaz razryadi nurlanishiga
elektrolyuminessensiya; -elektronlar bilan bombardimon kilish tufayli yuzaga keladigan nurlanish
katodolyuminessensiya; -jismlarni kizdirish tufayli chiqariladigan nurlanish
issiqlik nurlanishi . va
boshqalar.
Agar jism bilan nurlanish orasidagi energiya taqsimoti har bir tо‘lqin uzunligi
uchun doimiy qolsa, jism-nurlanish tizimidagi holat
muvozanatli bо‘ladi. Barcha
nurlanishlar orasida faqatgina issiqlik nurlanishi muvozanatli bо‘ladi. Muvazanatda
bо‘lgan holat va jarayonlar uchun termodinamika qonunlarini qо‘llash mumkin.
Demak, issiqlik nurlanishi xam termodinamika tamoyillaridan kelib chiqadigan ba’zi
umumiy qoidalarga bо‘ysunadi. Shu qonunlarni kо‘rib chiqamiz.
Kirxgof qonuni . Nurlanayotgan jismning birlik yuzasidan hamma yо‘nalish
bо‘ylab chiqarilayotgan energiya oqimiga jismning
energiyaviy yorituvchanligi deyiladi.
(1)
bu yerda
r
jismning
nur chiqarish qobiliyati deyiladi.
72
Jism sirtiga
dF nuriy energiya oqimi tushayotgan, bu energiya oqimining
dF’ qismi yutilayotgan bо‘lsin. Jismning
nur yutish qobiliyati deb quyidagi о‘lchamsiz
kattalikka aytiladi:
(2)
Kirxgof qonuni quyidagicha:
Nur chiqarish va nur yutish qobiliyatlarining о‘zaro
