O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan

Download 3,61 Mb. Pdf ko'rish
bet	88/127
Sana	20.05.2024
Hajmi	3,61 Mb.
	#245676

1 ... 84 85 86 87 88 89 90 91 ... 127

Bog'liq
Majmua Optika ZAXIDOV I

Tajribaning borishi:
Lampa kamida 5 minut yonganidan so’ng(yorug’lik
oqimining doimiyligi) o’lchashni to’xtating.
Izoh:
O’lchash mobaynida tarmoqdagi kuchlanish oynab turgani uchun
lampaning yorug’lik oqimi o’zgaradi. Shuning uchun iloji boricha
o’lchashni qisqa vaqtda bajaring. Ba’zida yorug’lik oqimini
tekshiring(yuqoriga qarang), va zarur b
o’lsa tirqi
shning kengligini
o’zgartirish orqali sozlang.
a) O’lchash 1: qutblanish yo’nalishi tushish
tekisligiga perpendikulyar.
Optik kursilar orasidagi burchakni 160
0
ga to’g’rilang. Shisha panjarani
prizmali stolga qoying va uni shunday to’g’rilangki:
- tushayotgan yorug’lik paketi to’liq panjaraning akslantiruvchi tomoniga
kelsin va shuningdek
- tirqishning tasviri linza(7) gardishining markazida shakllansin.
Mikrovoltmetrdagi kuchlanishni
(80
0
) qayd qiling va uni yozib oling.
Izoh:
Doimo tushish burchagi optik kursilar orasidagi burchakning yarmiga
teng. Optik kursilar orasidagi burchakni 10
0
qadam bilan o’zgartiring va
har bir holda qayta o’lchashlarni bajaring.
b) O’lchash 2: qutblanish yo’nalishi tushish tekisligida Polyaroidni
90° ga o’rnating, optik kursilarni bir chiziqda qilib joylashtiring (180
0
) va
tirqish kengligini mikrovoltmetr yana 10 mV ko’rsatadigan qilib
sozlang(shisha panjara qurilmada emas).
a)da o’lchangan tushish burchaklarida
kuchlanishlarni o’lchashni
takrorlang. Agar o’lchanayotgan kuchlanishlar
(α), 1 mV dan kichik
bo’lsa, 10
-4
o’lchash diapazoniga o’ting.

11-LABORATORIYA . QUTBLANISH TEKISLIGINI SHAKAR ERITMASI BILAN
BURISH
Tajribaning maqsadi
Qutblanish tekisligining konsentrlangan shakarli eritmada
burilishini bir-biriga ko’ndalang o’rnatilgan ikki polyarizator bilan kuzatish.

137
sm 1 da keltirilgan. Rasm.1 da keltirilganidek, kichik optik kursiga komponentlarni
yig’ing, rasmda chapdagi Leybold multiqisqichidan o’rinlar berilgan. Polyarizasiya
filtrlarini shunday to’g’rilangki, ularning shkalasidagi belgilar kuzatish ekraniga qaragan
bo’lsin va ikkalasi ham 90°ga o’rnatilsin. Galogen lampa korpusini 100 Vt dan
foydalanishga moslashtiring (qaytargichdan foydalaning, galogen lampa korpusidan
foydalanish instruksiyasiga qarang). Galogen lampani lampa korpusidagi sterjen
yordamida (a1) to’g’rilang va optik kursidagi linzani shunday siljitingki, kuzatish
ekranidagi ko’rish maydoni bir jinsli yoritilsin. Ko’zgusimon shisha yacheykaga 50 ml
suv soling (to’lish sathi = 5 sm). Ko’zgusimon shisha yacheykani prizmali stolga
joylashtiring va uni kuzatish maydoniga markazlashtirib to’g’rilang.
b) – Monoxromatik yorug’likni kuzatish:
Galogen lampa korpusining chiqish aperturasidagi tasvir siljitgichga qizil yorug’lik filtrni
o’rnating va analizator bilan ko’rish maydonining o’rta qismida maksimal qorong’ulikga
erishing(Rasm.2 ga qarang) Analizator o’rnini qizil yorug’lik uchun eritmaning burish
burchagi sifatida qabul qiling. Qizil yorug’lik filtrini yashil bilan almashtiring va burish
burchagini yana aniqlang. Ko’k yorug’lik filtri uchun burish burchagini aniqlang.

Download 3,61 Mb.

1 ... 84 85 86 87 88 89 90 91 ... 127

Download 3,61 Mb.

Pdf ko'rish