|
Oriental Renaissance: InnovativeBog'liq maktablarda-matematika-fanini-o-qitishning-dolzarb-masalalari (1)Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 2 | ISSUE 5
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor
SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor
ASI Factor = 1.7
1073
w
www.oriens.uz
May
2022
shug‘ullanadi. Matematika o‘qitish metodikasi matematika fanini o‘qitish
qonuniyatlarini o‘rganish jarayonida pedagogika, mantiq, psixologiya, matematika,
lingvistika va falsafa fanlari bilan uzviy aloqada bo‘ladi. Boshqacha aytganda,
maktabda matematika o‘qitish muammolari mantiq, psixologiya, pedagogika,
matematika va falsafa fanlari bilan uzviy bog‘liqda hal qilinadi. Matematika o‘qitish
metodikasining metodologik asosi bilish nazariyasiga asoslangandir. Matematika
metodikasi fani matematik ta’limning maqsadi, mazmuni, formasi, uslubi va uning
vositalarini dars jarayoniga tadbiqiy qonuniyatlarini o‘rganib keladi. Matematika fani
fizika. chizmachilik, kimyo va astronomiya fanlari bilan ham uzviy aloqada bo‘ladi.
Matematika fanining boshqa fanlar bilan uzviy aloqasi quyidagi ikki yo‘l bilan
amalga oshiriladi:
1) Matematika tizimining butunligini buzmagan holda o‘qishni fanlarning
dasturlarini moslashtirish.
2) Boshqa fanlarda matematika qonunlarini, formulalarini teoremalarni
o‘rganish bilan bog‘liq bo‘lgan materiallardan matematika kursida foydalanish. [3,72]
Hozirgi vaqtda matematika dasturini boshqa fanlar bilan moslashtirish masalasi
ancha muvaffaqqiyatli hal qilingan. Masalan, funksiyalar va ularni grafik tasvirlash
haqida fizikada foydalaniladigan ba’zi ma’lumotlarni o‘quvchilar VII sinfdan boshlab
o‘rgana boshlaydilar. VIII sinfda beriladigan geometrik yasashlarga doir ko‘p
bilimlar chizmachilik fani uchun boy material bo‘ladi, chizmachilikning vazifasi bu
bilimlami turli chizmachilik ishlarini bajartirish yo‘li bilan puxtalashdan
iboratdir.[4,39] Matematika darslarida boshqa fanlardan foydalanish masalasini
dasturda aniq ko‘rsatish qiyin, buni o‘qituvchining o‘zi amalga oshiradi, ya’ni o‘quv
materialini rejalashtirishda va darsga tayyorlanish vaqtida e’tiborga olishi kerak.
Masalan, tenglamalami o‘rganish davrida fizik miqdorlar orasidagi bog‘lanishlarni
aks ettiradigan tenglamalarni, ya’ni issiqlik balansi tenglamasi, issiqlikdan chiziqli
kengayish tenglamasi va shunga o‘xshash tenglamalarni ham yechtirishi mumkin.
Dasturning foiz, proporsiya va boshqa boblarini o‘rganishda kimyo va fizika
masalalaridan foydalanish ma’quldir (aralashmalar, quymalar va shunga o‘xshashlar),
masalan:
1) 20% li eritma hosil qilish uchun eritiladigan moddadan 240 g suvga qancha
solish kerak?
2) 5% li 400 g eritmani qaynatib, 200 g ga keltirildi. Endi eritmaning o‘tkirligi
qancha bo‘ladi?
Qo‘shni fanlarga doir materiallardan matematika darslarida foydalanish
fanlararo uzviy aloqadorlikni yanada mustahkamlaydi.
|
| |
