I BOB. Kompyuter tizimlari va ularning axborot texnologiyalari rivojidagi

Download 2,86 Mb. Pdf ko'rish
bet	6/191
Sana	28.12.2023
Hajmi	2,86 Mb.
	#128933

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 191

Bog'liq
M. M. Musayev kompyuter tizimlari va tarmoqlari (1)
Мен инф, 2-Mavzu Ayollar yubkasini asos chizmasini modellashtirish. Reja-fayllar.org, LCoosn2XPirS1VZNGeFoG1ckW7q1kz2ArbGvZbDD, 5-sinf, avtomobil yollarini yol poyini qurish, 004 2 kurs dunyo dinlari tarixi. Din va ijtimoiy xayot, report, 2-Tarmoq xavfsizligi Mustaqil ish uz (2), Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari u, 3-ma’ruza ma’lumotlarni uzatish va kommutatsiyalash usullari, ha-muhaz.org, Kompyuter-tarmoqlari.Z.Z.MiryusupovJ.X.Djumanov., testga raqam (2), Reja Datchiklar va ularning turlari va ularning klassifikatsiya-fayllar.org, 0cd7006c-39a5-4871-9bd8-30cac5a3921d

I BOB. Kompyuter tizimlari va ularning axborot texnologiyalari rivojidagi
roli

1.1. Hisoblash tizimlari haqida asosiy tushunchalar

Hisoblash tizimi (HT) keng tushuncha bo’lib, ularning tashkiliy asosida bir
necha hisoblash mashinalarini yagona ishlov berish tizimiga birlashtirish orqali ishlov
berish tezligini boshqarish qoidasi yotadi.
Tizim so’zining bir nechta asosiy tushunchalarini ko’rib chiqamiz.
Tizim (grekcha systema – to’liq bog’lanishli qismlardan iborat) – bu ma’lum
to’liqlikni, birlikni tashkil etuvchi bir-biri bilan o’zaro bog’liq elementlar majmuasi
hisoblanadi. Tizim xarakteristikasi uchun ko’p qo’llaniladigan bir nechta
tushunchalarni keltirib o’tamiz.
1. Tizim elementi – bu ma’lum funksional vazifaga ega bo’lgan tizimning
tashkil etuvchisi. O’z navbatida bir muncha oddiy, o’zaro aloqaga ega elementlardan
iborat tizimning murakkab elementlari ko’p hollarda qism tizimlari deb ataladi.
2. Tizimning tuzilishi – bu xususiy holda turli xil holatdagi elementlarni tizim
doirasida cheklashda paydo bo’luvchi ichki tartiblanish, tizim elementlari o’zaro
aloqasining kelishuvi.
3. Tizim strukturasi – bu tizimning asosiy xususiyatini belgilovchi tarkibi,
tizim elementlari o’zaro aloqasining tartibi va qoidalari. Agar tizimning alohida
elementlari turli xil bosqichlar bo’yicha taqsimlangan bo’lib, elementlarning ichki
aloqalari faqat yuqorida turuvchilari pastki darajada turuvchilari va aksincha
ko’rinishda tashkil qilingan bo’lsa, bu iyerarxik strukturali tizim bo’ladi.
4. Tizim arxitekturasi – bu foydalanuvchi uchun muhim hisoblangan tizimning
xususiyatlari majmui. Axborot tizimlarida arxitekturaning munosabati – bu kompyuter
va dasturiy komponentlarning mantiqiy qurilishi va ular orasida vazifalarning
taqsimlanishini bildiradi.
Hisoblash tizimlarini qurishning turli xil variantlari, tanlanadigan hisoblash
elementlarini bog’lash strukturasi va apparat dasturiy vositalarning arxitekturasi
yechiladigan masalaga bog’liq bo’ladi. Hisoblash tizimlariga bitta kompyuter yecha
olmaydigan masalalar ajratiladi. Bunday masalalarga quyidagilar kiradi:
- murakkab buyumlarni (avtomobillar, samolyotlar) yoki murakkab konstruksiyalar
(bino, ko’priklar) ni loyihalash;
- ob-havo bashorati va iqlim va ekologiya o’zgarishini modellashtirish;
- masshtabli tabiiy ofatlar (suv toshqini, yer qimirlashi) ni bashoratlash;
- foydali qazilmalarni qidirish va o’zlashtirish;
- astronomiya, yer sathi tasvirlariga ishlov berish;
- murakkab elektron sxemalar (superkompyuterlar) ni loyihalash.
HT insoniyatning ishlab chiqarish faoliyati va hujjat almashinuv bo’yicha
xizmat ko’rsatish (lokal, korporativ va global kompyuter tarmoqlari) sohalarini
avtomatlashtirishda ham qo’llaniladi.
HT yangi materiallar yaratish, astrofizika, molekulyar va atom fizikasi, kimyo
va biologiya, yangi dori vositalarini yaratish kabi ilmiy tadqiqotlarda keng tadbiq
topdi.

9
Hisoblash tizimi deganda foydalanuvchi masalalarini tayyorlash va yechish
uchun mo’ljallangan birgalikda ishlovchi prosessorlar yoki kompyuterlar, tashqi
qurilmalar va dasturiy ta’minotlarning to’plami tushuniladi.
HT hisoblash vositalarining mavjudligi nuqtai nazaridan bir mashinali, ko’p
mashinali va ko’p prosessorli turlarga bo’linadi. Bitta quvvatli kompyuter va ko’p
funksiyali pereferik qurilmalari bilan HT qurishning eng oddiy varianti hisoblanib,
barcha pereferik qurilmalar (ayniqsa, masofadan turib erkin foydalanish yoki ishlov
berish) avtonom hisoblash qurilmalari vazifasini bajaradi.

Download 2,86 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 191

Download 2,86 Mb.

Pdf ko'rish