Oʻzbekistonning yoqilgʻi balansi

Download 120,5 Kb.
bet	6/9
Sana	26.01.2024
Hajmi	120,5 Kb.
	#146353

Bog'liq
OʻZBEKISTON ENERGETIKASI VA UNI RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI
JISMONIY TARBIYA VA SPORT PEDAGOGIKASI(1), 14-феврал, Rahbarlik muloqoti, Мавзу матнли хужжатларни форматлаш ва тахрирлашни автоматлаштир-hozir.org, ELEKTR ENERGIYANI ISHLAB CHIQARISHNING ZAMONAVIY TEHNALOGIYALARI, HOKIMIYATLAR BO\'LINISHI PRINSIPI, hisobot yuzi, To\'qima ishlab chiqarish texnologik jarayonini nazorat qilish, QADIMGI SHARQDA falsafiy bilimlar rivoji, QADIMGI YUNON RIM FALSAFASI, FAVQULODDA VAZIYATLARDA FUQAROLAR MUHOFAZASI, MODULNING MAKSIMUM PRINSIPI. KOSHI TURIDAGI INTEGRAL. YUQORI TARTIBLI HOSILANING MAVJUDLIGI. ANALITIK FUNKSIYANING YUQORI TARTIBLI HOSILASI., Ko‘priklarning asosiy turlari. Kо‘prikli inshootlarga qо‘yiladig, Davomot yuzi

Oʻzbekistonning yoqilgʻi balansi Oʻzbekistonning yoqilgʻi balansida gaz va koʻmirning salmogʻi katta (q. Gazsanoati, Issiqlik energetikasi), "Koʻmir" aksiyadorlik jamiyati ham "Oʻzbekenergo" tarkibiga kiradi. Fanda energetika muammolari bilan shugʻullanishda izchil i. t. ishlariga asoslangan holda energetika taraqqiyotining qonuniyatlari, tabiiy anʼanalari va optimal yechimlari oʻrganiladi, energetikani optimal boshqarishning asoslari shakllantiriladi, energetikaning kompleks muammolari, shu jumladan, uning atrof muhitga taʼsiri, yaʼni ekologiya masalalari, energetikaga doir fan va texnika taraqqiyoti masalalari va boshqalar hal qilinadi. Oʻzbekistonda E. fanlarining rivojlanishi 20-asr 30- yillari oxiri va 40- yillariga toʻgʻri keladi. Energetikaga doir i. t. ishlari E.ning ustuvor kompleks masalalarini va amaliy muammolarini hal qilishga qaratildi. Elektr energiyasini uzoq masofaga uzatish bilan bogʻliq masala — oʻzgaruvchan tokni oʻzgarmas tokka aylantirish nazariyasi, asinxron va sinxron mashinalarning magnit oqimlari oʻz-oʻzidan uygʻonishini taʼminlashni hisoblash usullari, elektron qurilmalaridagi shikastlanishning murakkab turlari nazariyasini rivojlantirish kabi ustuvor masalalar bilan shugʻullanildi, gidroelektr st-yalari quvvatini samarali taqsimlashni hal qilishga doir ishlar bajarildi. 40- yillar oxiri va 50- yillarda i. t. ishlari elektr st-yalari, elektr tizimi va jihozlari ishini yaxshilash, puxtaligini oshirish, samaradorligini koʻtarishga qaratildi. O ʻzbekiston energetikasi rivoji uchun tabiiyiklim sharoitlaridan oqilona foydalanish maqsadida qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan, xususan, quyosh energiyasi, shamol kuchi, yer osti suvlari harorati va kichik gidroelektrostyalardan foydalanish masalalari borasida keng tadqiqot ishlari olib borildi (G. A. Grinevich, R. A. Zohidov). Energetika jarayonlarini avtomatlashtirish va telemexanizatsiyalash hamda energetika tizimlarida oʻlchash texnikasi, oʻlchash aniqligi, puxtaligi va samaradorligini oshirish kabi ilmiy natijalarga erishishda muhim tadqiqotlar amalga oshirildi (akad. J. Abdullayev). Issiqlik E.si va issiklik texnikasi sohasida yoqilgʻidan foydalanishning yangi texnologiyasi va issiqlik energiyasidan samarali foydalanish kabi muhim tadqiqot ishlariga ahamiyat kuchaytirildi (R. A. Zohidov, S. Q. Ismatxoʻjayev). Sanoatning bir qancha sohalarida energotejamkorlik, energiyadan oqilona foydalanish, GES lar jihozlarini diagnostika qilish, mashina yordamida sugʻoriladigan nasos st-yalari uchun yangi elektr yuritmalar yaratish (T. S. Kamolov), Oʻzbekiston elektr korxonalarining normal ishlashini EHM yordamida hisoblash (E. Payziyev), elektrofizikaning fiziktexnik muammolari boʻyicha bir qancha ilmiy natijalarga erishildi. Bu yoʻnalishda olib borilgan ishlarning biri — bu yangi prinsipda ishlaydigan maxsus elektr mashinalari — koʻp rotorli asinxron motorlarining yaratilishi boʻldi. Elektromagnitli val prinsipi taklif etildi va ishlab chiqildi. Bu bir-biriga mexanik ravishda bogʻlanmagan bir necha mexanizmlarning aylanish tezliklarini oʻzaro muvofiqlashtirishni taʼminlovchi elektromagnitli qurilmadir. Sanoat va qurilishda keng qoʻllaniladigan titrama gʻalvirlar uchun elektr yuritmalarining yangi turlari yaratilib, ishlab chiqarishga joriy etildi. Ikki motorli elektr yuritmalar, shuningdek, qutblari keng oʻzgarishga ega boʻlgan asinxron motorlari nazariyalari yaratildi. Elektr zanjirlari va tizimlarining chizikli boʻlmagan nazariyasi va hisobiy usullariga doir hamda avtomatika va hisoblash texnikasi elementlarini ishlab chiqish boʻyicha maktab yaratildi. Parametrik zanjirlar va tizim, boshqarish elementlari va texnika vositalari, avtoparametrik tebranishlar zashkirlarida oʻzgaruvchan tok fazalar soni va chastotasini oʻzgartirish nazariyalari yaratildi. Energetika tizimlarining samaradorligini oshirish, quvvatni tejash va ekologik sof energetikaning dolzarb muammolari boʻyicha fundamental tadqiqotlar olib boriladi. Yangi energiya manbalarini topish, qayta tiklanuvchi energiya manbalari samaradorligini oshirish hamda ularni energiya tizimida qoʻllanish koʻlamini kengaytirish istiqbolli masalalardir. Energiya tejamkorligi O’zbekiston Respublikasi davlat siyosatining birinchi va barcha xo’jalik sub`ektlari faoliyatida ahamiyatli yo’nalish bo’lib kelmoqda. Energiya tejamkorligining uchta asosiy yo’nalishlari mavjud. YOqilg’i va energiyadan oqilona foydalanish bo’yicha kam sarfli tadbirlar, bu elektr iste`molini 10-12 % ga qisqartirish imkonini beradi. Katta kapital mablag’lari talab qiladigan tadbirlarni tatbiq etish: energiya tejovchi texnologiyalar, jarayonlar, apparatlar va jihozlar. Bu energiyaga bo’lgan talabni 25-30% ga kamaytirishga olib keladi. Yalpi ichki mahsulot ishlab chiqarishda ko’p energiya sarf qilmaydigan soha ulushini oshirish bilan bog’liq bo’lgan iqtisodiyotni tuzilmaviy qayta qurish. 2 017 yil 19 mayda O’zbekiston Respublikasi prezidentining «Elektr energiyasi va tabiiy gaz etkazib berish hamda iste’mol qilish sohasida to’lov intizomini yanada mustahkamlash, shuningdek, ijro ishi yuritish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi farmoni qabul qilindi. 2017–2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalarga muvofiq, shuningdek, elektr va gaz ta’minoti sohasida boshqaruv tizimini, nazorat va hisobga olish mexanizmlarini yanada takomillashtirish, to’lov intizomini mustahkamlash, javobgarlikni kuchaytirish, ijro ishi yuritishning samaradorligini tubdan oshirish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzurida Majburiy ijro byurosi (keyingi o’rinlarda Byuro deb ataladi) tashkil etilmoqda. Download 120,5 Kb.

Download 120,5 Kb.