• Shaxsiy muhofaza aslahalari
  • O’zbеkistоn rеspublikasi aхbоrоt tехnоlоgiyalari va kоmmunikatsiyalarini rivоjlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali




    Download 2,9 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet38/195
    Sana24.05.2024
    Hajmi2,9 Mb.
    #252795
    1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   195
    Bog'liq
    hayot faoliyati xavfsizligi kitob

    O’lchash asboblari
    Nurlahishlar bilan ish olib borayotganda inson organizmiga ta'sir ko'rsatayotgan nurlanish
    dozasini va ish joylaridagi nurlanish miqdorini bilib turish katta ahamiyatga ega. Shuning uchun
    ham o'lchov asboblariga katta ahamiyat beriladi.
    O'lchash asboblarining ishlash tizimi ionlanish, ssintilatsiya va fotografiya usullariga
    asoslangan. Ba'zi bir gazlar radioaktiv nurlar ta'sirida elektr o'tkazuvchan bo'lib qolish
    qobiliyatiga ega. lonizatsiya usuli shunga asoslangan.
    2.4-rasm.РАДЭКСМКС-1009 tipidagi dozimetr-radiometr.
    Sintilatsiya usuli esa gaz, kristall va eritmalarning ionlashtirilgan nurlanishlarni yutishi
    natijasida ko'rinadigan nurlar tarqatish xossasiga asoslangan. Fotografiya usuli ionlovchi
    nurlanishlar fotoemulsiyaga ta'sir ko'rsatishiga qarab belgilanadi.
    O'lchash asboblari radioaktivlikni yoki zararlanish dozasini o'lchaydigan turlarga
    bo'linadi.
    Radiometrik asboblar radioaktiv moddalar qancha zarrachalar va kvantlar
    ajratayotganini o'lchaydi.
    Dozimetrik asboblar esa ionlashtirilgan nurlanishlar qancha energiyani uzatayotgani yoki
    obyektga tushayotganini o'lchaydi.
    Radiometrik va dozimetrik asboblar (2.4-rasm) umuman sanoat korxonalari holatini
    o'lchash uchun hamda shaxsiy nazorat vositasi sifatida ishlatilishi mumkin. Shaxsiy nazorat har
    bir ishchi uchun ishlayotgan davridagi ma'lum vaqtlarda (masalan, kun yoki hafta davomida)
    nurlanishlar darajasini aniqlash imkoniyatini beradi. Dozimetrlar ishchi tanasining eng ko'p
    nurlanish olishi mumkin bo'lgan qismiga o'rnatiladi.
    Shaxsiy muhofaza aslahalari
    Shaxsiy muhofaza aslahalari asosiy muhofaza aslahalariga qo'shimcha ravishda
    ishlatiladi. Ular organizmning teri qismlarini, shuningdek, nafas olish a'zolarini tashqi
    nurlanishdan muhofaza qiladi.
    Ular asosan va nurlanishlardan saqlash imkoniyatiga ega, ammo nurlanishlar va neytron
    nurlanishlaridan muhofaza qila olmaydi.
    Shaxsiy muhofaza aslahalarini umuman ionlovchi nurlanishlarda ishlatganda shartli
    ravishda hamma vaqt qo'llaniladigan va qisqa muddatga foydalaniladigan vositalarga ajratiladi.
    Hamma vaqt qo'llaniladigan shaxsiy muhofaza aslahalariga xalatlar, kombinezonlar, kostyumlar,
    maxsus oyoq kiyimlari va ba'zi bir changga qarshi ishlatiladigan respiratorlar kiradi. Qisqa
    muddatli shaxsiy muhofaza aslahalariga izolatsiya qilingan kostyumlar kiradi. Bu
    kostyumlarning shlang bilan havo beriladigan qilib ishlanadigan yoki avtonom ravishda
    ishlatiladigan turlari bo'ladi.


    48
    Shaxsiy muhofaza aslahalarining tuzilishi va ishlatish xususiyatlarini hisobga olib
    quyidagilaiga izolatsiyalovchi kostyumlar, nafas olish organlarini muhofazalash vositasi, maxsus
    kiyimlar, maxsus oyoq kiyimlari, qo'shimcha muhofaza vositalariga bo'lish mumkin.
    Radioaktiv moddalar bilan ishlaganda, muhofazalovchi kostyumlar ishchini radioaktiv
    nurlanishlardan ishonchli himoya qilishi kerak. Bunday kostyumlar avariya holatlarida va remont
    ishlarini bajarishda foydalaniladi. Ularga qo'yiladigan asosiy talab ishlash davrida ishchiga
    qo'shimcha og'irlik tushmasligini ta'minlashdir.
    Uning tuzilishi tashqi muhit bilan izolatsiya qilingan holda, kostyum ichida ish sharoitini
    yaxshilovchi mikroiqlim ta'minlanishi kerak. Mavjud zamonaviy izolatsiya kostyumlari
    ishchilarni yaxshi muhofaza qiladi.
    Nafas olish organlarini muhofaza qilishda respiratorlardan va shlangali protivogazlardan
    foydalaniladi.
    Maxsus kiyim-bosh va maxsus oyoq kiyimi. Radioaktiv moddalar bilan ishlayotgan
    ishchilar xalatlardan, qalpoqlardan, rezina qo'lqoplardan, aktivligi 10 m dan ortiq bo'lgan ba'zi
    bir izotoplar bilan ishlaganda - kombinizonlar, maxsus ichki kiyimlar, xlorvinil fartuklari va
    yenglari, plyonka xalatlar, botinkalardan foydalaniladilar.
    Binolarni tozalayotgan ishchilarga qo'shimcha rezina qo'lqoplar, fartuklar, yenglar,
    kalishlar va rezina etiklar beriladi.
    Qo'shimcha muhofaza vositalari. Qo'lni muhofaza qilish uchun neyron lentasidan
    tayyorlangan va oson dezaktivatsiya qilinadigan uzun (600 mm) va qisqa (290 mm) qo'lqoplar
    beriladi. Matodan va charmdan tayyorlangan qo'lqoplardan foydalaniladi, chunki ular
    suyuqliklarni shimishi va chang yutishi mumkin. Katta tig'izlikka ega bo'lgan nurlanishlarda
    qorg'oshinlashtirilgan rezinadan qilingan va egiluvchan yenglarga ega bo'lgan qo'lqoplardan
    foydalaniladi.
    Ko'zni va nurlaridan saqlash uchun oddiy shisha ko’zoynaklar kifoya qiladi. Ba'zi bir
    kuchliroq - nurlariga qarshi silikat va pleksiglaz ishlatiladi.
    Nurlariga qarshi ko'zoynaklarda qo'rg'oshinli oyna yoki volfram fosfati qo'shilgah oyna
    qo’yiladi.
    Agar havo muhitida radioaktiv changlar mavjud bo'lsa, unda ko'zoynaklar rezina
    maskalar bilan jihozlangan bo'lishi kerak.
    α
    va
    β
    nurlari bilan ishlayotganlar yuz va ko'zlarini
    organik shishadan yasalgan shit bilan berkitishlari kerak.

    Download 2,9 Mb.
    1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   195




    Download 2,9 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O’zbеkistоn rеspublikasi aхbоrоt tехnоlоgiyalari va kоmmunikatsiyalarini rivоjlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali

    Download 2,9 Mb.
    Pdf ko'rish