56
3.6- rasm. Izolyatsiyalangan nеytralli uch
fazali tarmoq sxemasi
Umumiy holatidahajm va siljish tok qarshiligilari har xil. Taxlilni soddalashtirish uchun
ularni bir xil dеb olish mumkin.
Inson
fazali
o’tkazgichlarini
biriga
ulanib
qolishi
(bir
fazali
ulanish)
shusimnio’tkazuvchanligiyеrganisbatan,kamayibkеtadivanеytralni
surilishigaolibkеladi,ya’nifazalarniqiyaligihosilbo’ladi.Shuxolatdainson tanasidan o’tayotgan tok
quyidagicha aniqlanadi:
(3.1)
bu yеrda U
f
- tarmoqdagi faza kuchlanishi
R
i
-inson tana zanjirni qarshiligi
Z-fazalio’tkazgichniyеrganisbatanjamlanganlik qarshiligi.
Inson tana zanjirini qarshiligi quyidagicha aniqlanadi:
, (3.2)
bu yеrda: R
т.q
- tanani qarshiligi
R
к.q
- kiyimni qarshiligi (5 – 1 kOm –nam matolar uchun va 10-15
kOm quruq matolar
uchun)
R
п.q.
- poyafzalni qarshiligi
R
от.q
- poyafzal tagidagi pol yoki еrni qarshiligi.
Poyafzalni qarshiligi poyafzalini poshnasiga materialga va namlik holatiga bog’liq: nam
sharoitlarda:
R
п.к
= 0,2 – 2 kOm,
quruq holatlarda:
R
п.к
= 25 – 500 kOm
Poyafzal tagidagi pol yoki yеrni qarshiligi (quruq pol qarshiligi 2кOm gacha еtib boradi,
nam holatida 4-50 Om. Yerni qarshiligi esa, yerni solishyirma qarshiligiga bog’liq va quyidagi
formula
bilan aniqlanish mumkin R
O.T.K
= 2,2P agar oyoqlar yonma-yon joylashgan bo’lsa,
R
O.T.K
= 1,6P agar oyoqlarni orasida masofa bir qadam bo’lsa, (bu yerda P-yerni solishtirma
qarshiligi Om·m).Fazali o’tgazgichni yerga nisbatan
jamlanganlik qarshiligi
Z=R/ (f+iwrc)
, (3.3)
bu yerda
W=2π f
- tarmoqni burchak chastotasi;
f
- tokni
chastotasi, ishlab chiqarish
tarmoqlar uchun 50 Gs.
Shularni inobatga olganda inson tanasidan o’tayotgan tok qo’yidagicha ko’rinishga ega
bo’ladi:
57
, (3.4)
Agar tarmoqning uzunligi kalta bo’lsa (fazali o’tgichlarni hajmi yerga nisbatan C=O)
formula (3.1) qo’yidagi holatga keladi.
, (3.5)
Ko’pincha kabel tarmoqlarida siljish to’kini qarshiligi katta ( r → ∞ )
hajmi esa kichik
bo’ladi. Shu holatda:
, (3.6)
Inson bir vaqtda ikkita fazaga tegib ketsa, chiziqli kuchlanishiga duch keladi va tanadan
o’tadigan tok quyidagicha aniqlanadi:
I
i
= U
ch
/ R
i
, (3.7)
Bu yerda: U
ch
– tarmoqni chiziqli kuchlanishi
,
(3.8)
Avariya holatida bitta o’tgazgich uzilib qolgan bo’lsa, inson ikkinchi o’tgazgichga tegib
ketishida, tanasidan o’tayotgan to’k qo’yidagicha aniqlanadi:
,
(3.9)
Agar o’tgazgichni yerga ulagan joyidagi qarshiligi (R
к
) ga axamiyat berilmasa, inson tana
zanjirini nisbatan ancha kam bo’lgani uchun inson tanasidan qo’yidagicha to’k o’tadi.
I
i
=U
ch
/ R
i
, (3.10)
Demak, izoliyatsiyalangan netralli nоrmal holatida ishlab turgan tarmoqni fazalar biriga
tegib ketilsa, inson tanasidan o’tayotgan tok siljishtokini qarshiligiga va yerga nisbatan tarmoqni
hajmiga bog’liq bo’ladi. Fazalardan biri yerga ulanib qo’ladi (tarmoqni avariya holatida) inson
uchun
havf keskin oshadi, chunki shu holatida inson chiziqli kuchlanishga yaqin bo’lgan
qiymatiga uchraydi. Inson uchun eng xatarlisi bir paytda ikki fazaga ulanib qolishi.
