|
O„zbekiston respublikasi oliy ta‟lim, fan
|
| bet | 48/119 | | Sana | 24.05.2024 | | Hajmi | 4,33 Mb. | | #252328 |
Bog'liq MM Mahsulot sifati nazorati-2022Uyurma tokli oʻzgartirgichlarning qoʻllanilishi va sinflanishi.
Tayanch atamalar va tushunchalar: uyurmaviy tok, Fuko toklari, elektromagnit nazorat, uyurmaviy tok oʻzgartkichi (UTOʻ).
9.1 Elektromagnit nazorat usulining umumiy xarakteristikasi
Uyurmaviy toklar oqimi birinchi marta 1824 yilda fransuz olimi D. F. Arago (1786-1853) tomonidan aylanadigan magnit oʻq ostidagi oʻqda joylashgan mis diskda aniqlangan. Uyurmaviy toklar oqimi tufayli disk aylanma harakatga keladi. Arago hodisasi deb nomlangan bu hodisa bir necha yil oʻtgach M. Faradey tomonidan kashf etilgan elektromagnit induksiya qonuni nuqtai nazaridan tushuntirildi: aylanadigan magnit maydon magnit oʻq bilan oʻzaro ta’sir qiladigan mis diskdagi uyurmaviy toklar oqimini keltirib chiqaradi.
Uyurmaviy toklar oqimi fransuz fizigi Fuko (1819-1868) tomonidan batafsil oʻrganilgan va uning nomi bilan Fuko toklari deb atalgan. Fuko, shuningdek, magnit maydonda girdobli oqimlar bilan aylantirilgan metall jismlarni isishi hodisasini kashf etdi. 1855 yil sentyabr oyida u mis diskni aylantirish uchun zarur boʻlgan kuch uni magnit qutblari orasiga aylantirishga majbur boʻlganda katta boʻlishini aniqladi, disk yesa oʻz-oʻzidan uyurmaviy toklar oqimi bilan isitiladi.
Elektromagnit nazorat qilish usuli elektr oʻtkazuvchan materiallardan tayyorlangan jismlarni nazorat qilish uchun ishlatiladi. Bu usul orqali jismning shakli va oʻlchamlarini aniqlash, sirtiy va detal sirtidan chuqurlikda joylashgan yoriqlar, boʻshliqlar, metall boʻlmagan qoʻshimchalar, kristallararo korroziya va boshqalarni aniqlash imkonini beradi. Usulning nazorat qilinuvchi jism sirtida
hosil boʻlgan uyurmaviy toklar elektromagnit maydonining oʻzaro ta‘sir darajasini aniqlashdan iborat (9.1-rasm).
Ushbu usul yordamida metall yuzasidagi 0,1-0,2 mm chuqurlikdagi va 1 mm dan ortiq uzunlikdagi nuqsonlarni, shuningdek metal sirtidan 1 mm gacha chuqurlikda joylashgan nuqsonlarni aniqlash mumkin.
Obyektda uyurma toklarning taqsimlanishi va intensivligi uning geometrik, elektromagnit parametrlarga va oʻlchov uyurma tok oʻzgartirgichi va obyektning oʻzaro joylashuviga bogʻliq boʻladi.
|
| |
