Boshlang‘ich sinflarda tabiat mavzusidagi asarlarni o‘rganish




Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/19
Sana22.05.2024
Hajmi0,6 Mb.
#249446
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19
Bog'liq
Kurs ishi

1.2. Boshlang‘ich sinflarda tabiat mavzusidagi asarlarni o‘rganish 
usullari
Bolalarga maktabga kelgan kunidan boshlab, bilim olishga havas tuyg‘usi 
shakllantiriladi. Ularda asta-sekin bilim olishga ehtiyoj paydo bo‘ladi va bu orqali
o‘quvchilar ma’naviy ozuqa ola boshlaydilar. Bolalarda kelajakka intilish, orzu-
havas, mehnatga va bilim olishga chanqoqlik, xayr-u ehsonda sofdillik, ona- 
Vatanga mehr-muhabbat, fidoyilik, milliy g‘urur, matonat, mehr-oqibat, do‘stlik, 
ezgulik kabi yuksak hislar paydo bo‘ladi. Badiiy asarlar shunday yuksak hislarni
tarkib toptiruvchi asosiy omil sanaladi.
Ma’lumki, badiiy asar matni ustida qilinadigan tahlil ishlari asar mazmunini
to‘liq o‘zlashtirishga qaratiladi. Ular o‘quvchilarning jamiyat va borliq haqidagi
bilimlarini boyitib, o‘qish ko‘nikmalarini takomillashtiradi. Asar tili, badiiy
vositalari ustida ishlash o‘quvchilarning nutqini o‘stiradi, asar qahramonlariga 
tavsif berish o‘quvchi shaxsini tarbiyalaydi. Demak, o‘qish darslarida badiiy asar
ustida ishlashning har bir yo‘nalishi va bosqichi ta’limiy-tarbiyaviy ahamiyat kasb 
etadi.
Boshlang‘ich sinflar kesimida mavsumiy mavzularni o‘rganishga katta
o‘rin berilgan. O‘qish darslarida tabiat mavzusidagi badiiy asar matnida ustida 
ishlashda o‘quvchi va o‘qituvchi faoliyatini to‘g‘ri tashkil etilishi, o‘qitish
usullari to‘g‘ri tanlanishi taqozo etiladi.
O‘qish darslarida mavsumiy mavzudagi asarlarni o‘rganish o‘quvchilarni 
tabiat hodisalari bilan tanishtiribgina qolmay, ularning o‘qish ko‘nikmalarini
o‘stiradi, lug‘atini boyitadi, nutqini rivojlantiradi, tabiat uning uyi ekanligini,
uni muhofaza qilish burchi ekanligini anglashlariga yordam beradi.
Hozirgi kunda o‘qish darslarida har bir ta’limiy vazifani bajarishning aniq va 
ilmiy metodik usullari ishlab chiqilgan bo‘lib, ular zamonaviy o‘qitish usullari
bilan boyitib borilmoqda.
Darsda o‘quvchilarning faolligini oshiradigan, tasavvurlarini boyitadigan
usullar asarlarni janr tabiatidan kelib chiqib tanlanadi. Asarni o‘qib tanishtirish, 
o‘quvchilarning o‘zlariga ketma-ketlikda o‘qitish, rollarga bo‘lib o‘qitish, asar tili
ustida ishlash, qahramonlarga tavsif berish, asarni qayta hikoya qildirish, ta’limiy 
va tarbiyaviy xudlosa chiqarish ishlari hozirgi kunda maktablarda an’anaviy tarzda
amalga oshirilmoqda. Lekin ularni tashkil etishda ilg‘or innovatsion 
texnologiyalardan foydalanish ishlari ishlab chiqilishni davr talabi deb
hisoblaymiz.
Boshlang‘ich sinfda mavsumiy mavzudagi asarlardagi yozuvchi ilgari
surayotgan g‘oyani bolalar to‘g‘ri anglashlari uchun qo‘yidagi tamoyillarga to‘liq 
amal qilinishi zarur:


12 
1. O‘qishni tabiatda yuz beradigan jarayonlar bilan bog‘liq holda tashkil 
etish.
2. O‘qishning ongli va ta’sirchan bo‘lishi uchun o‘quvchilarning tabiat
haqidagi hayotiy tajribalariga, taassurotlariga tayanish.
3. Tabiat mavzusidagi asarlarni o‘qishni ko‘rgazmali tashkil qilish,
tabiatga ekskursiyalar uyushtirish, hayvonot olami va o‘simliklar dunyosini
kuzatish, rasmlar, jadvallar, predmetlar foydalanish lozim.
Mavsumiy mavzudagi asarlarning har biri o‘ziga xos shakl, uslub va 
mazmunda bo‘lgani uchun o‘ziga xos usulda o‘qib-o‘rganishni taqozo qiladi.
Ma’lumki, mavsumiy mavzudagi asarlar ham bir dars davomida
bosqichma-bosqich o‘rganiladi. Bilamizki, avvalo o‘quvchi asarni o‘qishga 
tayyorlab olinishi kerak. Tabiat mavzusidagi asarlarni o‘rganishda tabiat tasviriga 
doir rasmlar ustida ishlash, tabiat bag‘riga sayohat, tabiat va kuzdagi bayramlar 
haqidagi kinofilmlar namoyishi bolalarni uzatuvchanlikka o‘rgatadi. Televizorda
fasllar boshlanishi bilan “Tabiat manzaralari” ko‘rsatiladi. SHulardan foydalanish 
mumkin. Masalan, “Oltin kuz”, “Mehrjon sayli” “Olma”, “Xazonchinak” ilmiy-
ommabop va badiiy asarlarni o‘rganishda slaydlardan foydalanish mumkin.
Badiiy asarni o‘rganishning har bir bosqichida o‘quvchilarni 
faollashtiradigan,
mustaqil 
fikrlashini 
ta’minlaydigan innovatsion
texnologiyalardan foydalaniladi.
4-sinfda “Yoz o‘tadi –soz“ bo‘limida “Yoz“ she’ri, “Bobomning
sovg‘asi“ hikoyasi ,“Non qayerdan keladi?“, “Oydin kecha“, “Nihollarning
nolasi“, “Suv bilan suhbat“, “Quyosh sevgan yurt“ asarlari o‘rganiladi. Asar bilan 
tanishtirish va o‘quvchilarga ifodali o‘qish namunasini ko‘rsatish uchun
aktyorlarning audio-video tasmalarga yozilgan ijrolaridan foydalanish yaxshi
samara beradi.

Download 0,6 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Boshlang‘ich sinflarda tabiat mavzusidagi asarlarni o‘rganish

Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish