|
Oʻzbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi andijon mashinasozlik instituti intellektual transport tizimlari darslik
|
| bet | 85/109 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 12,4 Mb. | | #254493 |
Bog'liq ИТТ darslik (2)Statsionar xizmati ma’lum bir joyda o’rnatilgan stantsiyalar yordamida radiouzatuvlarni amalga oshiradi. Mobil xizmati mobil va baza stantsiyalar o’zarohamkorligifaqat mobil stantsiyalar o’zaro hamkorligi yordamida radiouzatuvlarni amalga oshiradi.
Baza stantsiyasi harakat jarayonida ishlashga mo’ljallanmagan. Radiouzatish xizmati- keng jamoatchilikka mo’ljallangan radiouzatish signallarini uzatilishini ta’minlaydi.
Transport tizimlarida axborotlar uzatilishi transport tizimi foydalanuvchisi mulki bo’lgan statsionar zanjirlar (maxalliy tarmoqlar texnologiyasi) yoki telekommunikatsion tarmoq egasining arendaga (ajratilgan) olgan zanjirlar yordamida amalga oshiriladi.
Transport tizimidagi doimiy zanjir boshqa abonentlar foydalanmaydigan ajratilgan tarmoq yordamida uskunalar birlashishi (boshqarish markazi, ma’lumotlarni to’plash va b.) bilan tavsiflanadi. Tarmoq simli, volokon-optik va ajratilgan zanjirlar sifatidagi radiotarmoqlar shaklida bo’lishi mumkin.
Standart lokal tizimlar ishlatilishi bilan birga ko’pchilik xolatlarda ATM turidagi keng diapazonli virtual tarmoq ishlatiladi. Ushbu uzatish vositasi foydalanishda qimmatliliga qaramasdan transport tizimlarida ko’p ishlatiladi.
Ko’pchilik xolatlarda transport uskunasini ajratilgan zanjirga (uzoqda joylashgan uskunalar) ulash imkoni mavjud emas, yoki bunday ulanish maqsadga muvofiq emas (Internetda transport to’g’risida axborotlar).
Axborotlarni uzatish kommutatsiyalangan telekommunikatsion tarmoqlar misol, jamoat telefon tarmog’i doimiy tarmoqni tashkil etmasdan xoxlagan joyga axborotlarni uzatishi mumkin. Tarmoqning faol elementlari optimal uzatishlarni amalga oshirilishini ta’minlaydi. Zamonaviy magistral tarmoqlari uzatish tezligi 155,52 Mbit/s teng bo’lganda sinxron ierarxiya SDH kanallaridan foydalanadi.
15.3. Transport tizimida qo’llaniladigan telematik ilovalar
Telematika- bu ikki yoki undan ortiq mashinalar (M2M) o'rtasida bir vaqtning o'zida o'zaro ta'sir o'tkazish qobiliyati, shuningdek ob'ektlarni masofadan boshqarish, kuzatish va monitoring qilishdir. Ko'pincha quyidagi korxonalar va transport vositalarida qo'llaniladi:
avtoparklar;
yuk mashinalari;
maxsus texnika;
qurilish uskunalari;
yo'lovchi transporti;
shaxsiy avtomobillar;
avtomobil almashish;
qishloq xo'jaligi texnikasi;
statsionar ob'ektlar;
yuklar, konteynerlar va boshqalar.
Sensorlardan ma'lumot to'plash va ularni qayta ishlash uchun mas'ul bo'lgan telematikaning bir qismi telemetriya ("masofadan o'lchash") deb nomlanadi. Ushbu jarayon telematik tizim yordamida amalga oshiriladi- avtomobillardagi trekerlardan va mobil qurilmalardagi dasturlardan ma'lumotlarni oladigan dasturiy ta'minot. Ma'lumotlar kompyuter yoki smartfon displeyida ko'rsatiladi.
Avtomobil telematikasi tizimi bir nechta foydali funktsiyalarni birlashtiradi:
ma'lumotlarni yig'ish va saqlash;
avtotransport vositasiga buyruq berish;
ogohlantirishlar yaratish;
hisobotlarni shakllantirish.
Avtotransport guruhini boshqarish va ob'ektlarni kuzatish asosan GPS kuzatuvchisi orqali amalga oshiriladi. U joylashuv bo'yicha telematik tizimga ma'lumotlarni uzatadi:
odamlar,
transport,
yuklar,
uskunalar.
GPS deganda 24 ta sun'iy yo'ldoshni o'z ichiga olgan global joylashishni aniqlash tizimi tushuniladi. Ular ob'ektlarning koordinatalarini aniqlaydilar va xaritada aniq joylashuvni aniqlashga yordam beradi.
Shuningdek, kuzatuv uchun uyali minoralar ma'lumotlari, Wi-Fi va Bluetooth nuqtalari orqali olingan joylar to'g'risidagi ma'lumotlar ishlatiladi.
GPS trekerlarning navigatsiyasidan farqli o'laroq, smartfonlar va planshetlar avtomobil sensorlariga to'g'ridan-to'g'ri ulanmaydi. Ammo mavjud bo'lgan ko'plab o'rnatilgan sensorlar (GPS qabul qiluvchisi, akselerometr, giroskop, barmoq izlari skaneri, yaqin aloqa (NFC) va boshqalar) tufayli ba'zi mobil ilovalar telematik uskunalar sifatida ishlatilishi mumkin. Datchiklar GPS qabul qiluvchisi, akselerometr, giroskop, barmoq izlari skaneri, yaqin aloqa (NFC) va boshqalar.bu sizga qo'shimcha qurilmalarni tejash va telematikaning barcha funktsiyalaridan foydalanish imkonini beradi.
Mobil ilovadan foydalanish varianti savdo vakillari, xizmat ko'rsatish muhandislari va boshqa mobil mutaxassislar tomonidan boshqariladigan vazifalar bilan ishlash uchun ko'proq mos keladi. Uyali aloqa telematikasi yordamida dala xodimlarini boshqarish ham mavjud.
Avtomobil GPS kuzatuvchilari transport vositalariga yo'naltirilgan, chunki ular haydovchi yo'qligida ham platforma bilan uzluksiz aloqani ta'minlaydi. Shuning uchun ular parklarda, logistika kompaniyalarida, yo'lovchilar va uskunalar tashuvchilarda foydalanish uchun mo'ljallangan.
GPS kuzatuv va monitoring o'rtasidagi farq shundaki, birinchi usul ob'ektlarning qaerdaligini, ikkinchisi esa ularning holatini bildiradi. Monitoring parklardan tashqari har qanday mobil ob'ektlarni masofadan boshqarish imkonini beradi. Uning yordami bilan har bir operatsiyani batafsil ko'rish va o'rganish, mexanizmdan foydalanish muddati va tartibini kuzatish, ob'ektlarni geoozon va ma'lum joylar yordamida himoya qilishi mumkin. Shuningdek, u yuklarni, konteynerlarni, treylerlarni va boshqalarni masofadan boshqarishni amalga oshirishga yordam beradi.
Yuk tashish xavfsizligi uchun monitoring eshiklarning tushishi va ochilishi detektori, yorug'lik detektori, "treyler uzilgan" signal, harorat va namlik sensori bilan ta'minlanadi.
Bugungi kunda avtomobil bozorida kuchli raqobat mavjud, shuning uchun kompaniyaning muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun uning samaradorligini oshirish kerak. Avtokorxona faoliyatini yaxshilash usullaridan biri Telematika tizimlaridan foydalanishdir. Rossiyada transport bilan shug'ullanadigan kompaniyalarning kamida 80 foizi shu tarzda uskunalarni nazorat qiladi.
Telematik tizim nafaqat transportning joylashuvi to'g'risida ma'lumotlarni uzatish va olish imkonini beradi. Uning yordami bilan siz kompaniyaning byudjetini saqlaydigan va ko'paytiradigan asosiy ko'rsatkichni baholashingiz mumkin.
Harakatlanish paytida sarflangan yoqilg'ini nazorat qilish vijdonsiz xodimlar tomonidan bexuda ishlatishni istisno qilishga imkon beradi. Bu, o'z navbatida, kompaniyaning byudjetini tejashga imkon beradi, ayniqsa katta avtouyushma haqida gap ketganda. Shuningdek, yoqilg'i sarfini tahlil qilish uskunaning uzoq vaqt ishlamay qolishini minimallashtirish orqali marshrutni optimallashtirishga yordam beradi.
Haydovchilar tomonidan hisobga olinmagan harakatlanishlar va transport vositalaridan shaxsiy maqsadlarda foydalanish holatlarini aniqlash mumkin. Ko'pincha transport kompaniyalari xodimlari ish kuni davomida shaxsiy ishlarda transportdan foydalanishadi. Sun'iy yo'ldosh monitoringi texnologiyasi bunday holatlarni aniqlashga va marshrut varag'idan chetga chiqishga urinishlarning oldini olishga imkon beradi.
Transport telematikasi yordamida har bir harakatlanish davomida to'xtash joylari kuzatiladi, bu bir soatlik ish uchun maxsus uskunalar ishlab chiqarishni hisoblash imkonini beradi. Olingan ma'lumotlarni tahlil qilish haydovchining (mashina operatorining) vakolatlarini aniqlashga, bonuslar uchun reyting tuzishga yordam beradi. Bu xodimni almashtirish yoki majburiy malaka oshirish to'g'risida qaror qabul qilishga yordam beradi.
Haydovchining jurnalini avtomatlashtirish va keraksiz ma'lumotlarni va boshqa jarayonlarni o'z vaqtida olib tashlash imkoniyati bilan harakatlanish varaqalarini to'ldirish vaqtni sezilarli darajada tejashga imkon beradi.
Uskunani muntazam tekshirish va ta'mirlash zarurligi to'g'risida ogohlantirish tizimini sozlash bilan texnik xizmat ko'rsatish jarayonini boshqarish. Telematikaning funktsionalligi har bir mashina va har qanday xodimning samaradorligini tahlil qilishga imkon beradi.
Shuningdek, diagnostika nosozlik kodlarini olish, masofaviy diagnostika va qayta dasturlash, ish parametrlarini masofadan boshqarish va boshqalar orqali operatsion xarajatlarni kamaytirish imkoniyati mavjud.
Haydovchining yomon yo'lda noto'g'ri yurishi, yuqori tezlikda xavfli manevralar qilish, keskin tezlashuv va favqulodda tormozlash va yo'l harakati qoidalarini buzish kabi parametrlar kuzatiladi. Telematika tufayli vijdonsiz xodimni aniqlash va shu bilan yo'l-transport hodisalarining oldini olish mumkin, keyinchalik aybdor uchun to'lov olinadi.
Bugungi kunda ko'plab sug'urta kompaniyalari avtomobil kompaniyalari tomonidan telematik tizimlardan foydalanishni rag'batlantiradilar va siyosatni rasmiylashtirishda chegirma berishadi.
Tijorat transportidagi Telematika parkni ishlatishda moliyaviy, vaqt va moddiy xarajatlarni kamaytirish va optimallashtirishga yordam beradi. Bu mobil ilovalar, SMS-xabarlar va elektron pochta orqali xodimlarning ishini boshqarish va tezkor boshqarishni soddalashtirish vositasidir. Ushbu jarayonlarni o'rnatish natijasida kompaniya mijozlarning sodiqligiga va bog'liq bo'lgan raqobatdosh ustunlikka erishish mumkin.
Avtomobilda Telematika mavjud bo'lgan sug'urta- bu ATga asoslangan yechim (kerakli ma'lumotlar to'planadigan, tahlil qilinadigan va foydalanuvchiga qulay shaklda uzatiladigan uskunalar), bu bitimning ikkala tomoni uchun ham foydalidir. Telematik qurilmalar xavflarni minimallashtiradi, shuning uchun sug'urta kompaniyalari avtomobil egalariga arzonroq narxlarda xizmat ko'rsatishga tayyor bo’ladi.
Mavjud AT uskunalari bo'lgan parklar uchun sug'urtalovchilar ma'lum bir tarif tarmog'ini taklif qilishadi. Sug'urta kompaniyalari uchun foyda quyidagi Telematika funktsiyalari bilan ta'minlanadi:
ADAS (haydovchiga yordam berish tizimi) va alkozamok (avval alkotesterda tekshiruvdan o'tmasdan dvigatelni ishga tushirishga imkon bermaydigan qurilma) tizimlari;
Haydovchini tanishi detektori va suratga olish tizimi;
O'g'irlik sodir bo'lgan taqdirda uni tezroq aniqlash va qaytarishga yordam beradigan dvigatelni qulflash tizimi;
Haydovchining haydash uslubini kuzatish tizimi.
Telematika mavjud bo'lganda avtomobil sug'urtasi xizmati nafaqat yuk tashish egalariga mos keladi, balki yosh va tajribali haydovchilar, shuningdek, bolalari o'z avtomobillaridan foydalanadigan ota-onalar tomonidan ko'rib chiqilishi mumkin. Ushbu turdagi xizmat shartlari bilan sug'urta kompaniyalarining veb-saytlarida tanishish mumkin.
Operatsion shaffoflik va avtomatik harakatlanish hisobi ba'zi avtomobil egalarini chalkashtirib yuborishi va ma'lumotlarni tarqatish bo'yicha ko'plab savollarni tug'dirishi mumkin. Har qanday ma'lumotlarning oshkor etilmasligi va xavfsizligi telematik tizimni o'rnatadigan kompaniyaning mas'uliyat sohasidir. Platforma turli joylarda joylashtirilishi mumkin: SAAS (dasturiy ta'minot), bulutli saqlash yoki to'liq boshqarish uchun o'z serverida. Shuningdek, Telematika tizimining egalari turli bo'limlar va xodimlar turlari uchun ichki kirish huquqlarini o'rnatishi mumkin.
Telematik yechimlar ko'plab biznes jarayonlarini har tomonlama optimallashtirish uchun ishlab chiqilgan. Ular avtouyushma xarajatlarini kamaytirishga, avtomobil va yuklarni himoya qilishga, haydash xavfsizligini ta'minlashga va avtomatlashtirish bo'yicha xalqaro va davlat talablariga javob berishga imkon beradi. Telematika tizimi tufayli xizmat ko'rsatish sifati yaxshilanadi va kompaniyaning elektron hujjat aylanishi yo'lga qo'yiladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Oʻzbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi andijon mashinasozlik instituti intellektual transport tizimlari darslik
|
