RAHIM AHMEDOV IJODIDA MANZARA JANRI




Download 5,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/239
Sana19.05.2024
Hajmi5,14 Mb.
#244342
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   239
Bog'liq
“SAN’AT, TIL VA MADANIYAT MASALALARINI ILMIY O’RGANISHDA FAN VA

RAHIM AHMEDOV IJODIDA MANZARA JANRI 
Ibatova Nigora Istamovna
Buxoro davlat pedagogika instituti o‘qituvchisi
 
Murodova Rushana Maxmudovna 
Buxoro davlat pedagogika instituti talabasi 
Manzara kompozitsiyasi o‘zida tabiat chiroyini tarannum etish bilan 
ko‘ngillarga zavq bag‘ishlaydi. Manzara asarlari o‘z mazmunida borliqni 
aks ettiribgina qolmay, ayni paytda ular rassomning g‘oyalarini ifodalaydi, 
tomoshabin ongini boyitadi. Rassom ishlagan kartinalar orqali uning 
naqadar iste’dodli ijodkorligini anglash mumkin.
Ona Vatan tabiatining go‘zal manzarasiga bo‘lgan muhabbatini 
kartinalarida aks ettira olgan O‘zbekiston xalq rassomlaridan biri bu Rahim 
Ahmedovdir. Rahim Ahmedov 1921 yil 26 iyul kuni Toshkentda tug‘ilgan. 
U ota-onasidan juda yosh yetim qolgan. Toshkent bolalar uyiga olinguniga 
qadar ko‘p qiyinchiliklarni boshidan kechiradi. Uning rassomlik qobiliyati 
maktabda o‘qib yurgan paytlaridayoq sezila boshlangan edi. Ulg‘ayib 
san’at yo‘lini tanladi. U san’at to‘garaklariga qatnashib rassom Xikmat 
Raxmonov ustozligida rassomlik sir-asrorlarini o‘rgana boshladi. 1937 yili 
Toshkentdagi Benkov nomidagi Respublika rassomchilik bilim yurtiga 
o‘qishga kirdi. Bilim yurtida P.Benkov, N.T.Karaxan kabi ustozlar qo‘lida 
tahsil oldi. Karaxan, Benkovlarda tahsil olib yurganida Raxim Axmedovda 
tabiatga bo‘lgan munosabat, uni sevish, matoga tushirish qiziqishi ortib 
bordi. Ulug‘ Vatan urushi boshlanganidan keyin Raxim Axmedov 


195 
rassomlik “ilmini” o‘rganishni front yo‘llarida davom ettirdi. U Shimoliy 
Kavkaz fronti qismlaridan birida agitbrigadada rassom bo‘lib ishladi. 
Hayotining har bir kuni bir talay yangi 
taassurotlar 
qoldirib 
rangtasvirchining 
tushunchasini 
boyitar, 
rassomlik 
zehnini, 
qalamini o‘tkirlashtirar edi.
Axmedov turmushning og‘ir sabog‘ini 
olib frontdan qaytgandan keyin, o‘zining 
rassomchilik bilimini oshirish uchun 1947 yilda 
SSSR Badiiy akademiyasining Leningraddagi 
I.Ye.Repin 
nomidagi 
rassomchilik, 
haykaltaroshlik 
va 
arxitektura 
institutiga 
o‘qishga kirib o‘qidi. Axmedovning talabalik 
davrida yaratgan etyudlari rassomning rangni 
yaxshi his qilishi bilan diqqatni jalb etar, 
shuning uchun ham O‘zbekiston rassomlari 
vistavkalarida tez-tez ko‘rsatilib turilar edi. 
“Xalq hofizi” nomli gruppa portreti R.Axmedovning diplom ishi 
bo‘ldi. Bu polotnoda, u o‘zini ko‘pdan beri hayajonga solib yurgan narsani: 
san’atning jonli, ta’sirchanlik kuchini, oddiy kishilarning unga bo‘lgan 
muhabbatini tasvirlashni maqsad qilib oldi. Bu mavzu rassomning 
jivopischilik intilishlariga mos kelib, uning portretchilikka mayli zo‘rligini 
ko‘rsatib berdi. Bu asarda rassom ona Vatan tabiatining go‘zal manzarasiga 
bo‘lgan muhabbatini aks ettira oldi. Asar Butunittifoq diplom ishlari 
vistavkasida ko‘rsatildi va ko‘p nusxada reproduksiya qilindi. 
Rassom ijodiga xos belgilar uning diplom ishidayoq ko‘zga yaqqol 
tashlangan edi. Bu individuallik keyinchalik yana o‘sa bordi. 
Institutni tugatgach rassomlik faoliyatini boshladi. 1953 yildan 
Toshkent teatr va rassomlik san’ati institutida o‘qituvchi, 1976 yildan 
O‘zbekiston Rassomlar uyushmasi boshqaruvi raisi lavozimida ishladi. U 
ijod qilib Toshkentdagi rassomchilik san’at institutida ko‘pgina shogirdlar 
tayyorladi.
Axmedov inson bilan tabiat o‘rtasidagi uyg‘unlikni ko‘rsatishga, 
tashqi ko‘rinishdan yoqimsiz, hatto xunuk bo‘lgan, lekin aqlli va qalbi 
insoniy tuyg‘ularga to‘la bo‘lgan xarakterlarni ochib berishga harakat 
qiladi. R.Ahmedovning peyzajlari “Tog‘larda oqshom payti” hamda 
O‘zbekistonning tog‘li rayonlarini aks ettiruvchi etyudlari juda go‘zal va 
zo‘r mahorat bilan ishlangan. 


196 
Raxim Axmedov oldin o‘tgan rassom asarlarini ko‘rarkan men ularga 
taqlid qilmasdan, o‘zimni tasavvurimda hayotni qanday ko‘rsam, 
shundayligicha qog‘ozga tushuraman derdi. Musavvirlar R.Axmedovning
san’at asarlaridan biri “Tong, onalik” kartinasidir. Ushbu kartinada rassom 
ranglar uyg‘unligiga e’tibor qaratib manzarani havo rang koloritda 
bajargan.
Asarning tabiat qismiga qarasak asosan sovuq ranglardan foydalanib 
bajarilgan. Uning onalik ya’ni birinchi planda berilgan oila tasviri qismi esa 
iliq rang koloritida bajarilgan. Lekin manzara koloriti ham, oila qismidagi 
iliq kolorit ham shunday uyg‘unlikda topilganki, natijada asar yaxlitligi 
ta’minlangan. Birinchi plandagi mato, sholcha, ko‘rpa va boshqalar 
tabiatdagi ranglar bilan uyg‘unlikda ishlangan. Tongdagi tabiat tasviri 
go‘yo yupqa, harir parda orqali ko‘rinayotgandek taassurot qoldiradi.
Birinchi planning iliq koloritda bajarilganligi tomashabinni o‘ziga jalb 
etadi va o‘yga toldiradi. Unda ranglardan kontrast ranglar deyarli 
foydalanilmagan. Shuning uchun ham asar mayin, sokin holat taassurotini 
beradi. Tabiat va inson uyg‘onish arafasidagi laxzaga ishora qiladi. Birinchi 
plandagi turli-tuman ranglar ikkinchi va orqa plandagi narsalar rangi 
bilan xavo perspiktivasi asosida uyg‘unlashib ketgan. 
Hozirda Raxim Axmedovning ko‘pgina asarlari xorijiy mamlakat 
muzeylarida saqlanmoqda. Bunga bir qancha yaratgan manzarali 
asarlaridan “Tog‘ vodiysi”, “Oq toshda qish”, “Qish”, “Keksa daraxt 
tagida”, “Oqtosh”, “Bahor”, “Quyoshli kuz”, “Vinetsiya” shahri ko‘rinishi, 
“Kuz ranglari” kabilar misol bo‘la oladi.
R.Ahmedov chet el safarlarida ham bir necha turkum asarlar yaratib 
kelgan. Uning “Vinetsiya oqshomi” shahar manzarasi, “Rim ko‘rinishlari” 
kabi asarlari shular jumlasidandir. U ishlagan manzara asarlari o‘zining 
yorqin ranglari bilan yodda qoladi. Uning kartinalarida manzaraning 
tabiiyligi, ranglarning uyg‘unligi saqlanadi. 

Download 5,14 Mb.
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   239




Download 5,14 Mb.
Pdf ko'rish