Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

344 
Shuningdek, tasviriy san’at mashg‘uloti o‘quvchilarni e’tiborli zehn bilan 
faoliyat ko‘rsatishga o‘rgatib, ularni barcha his-tuyg‘ularini jamlagan 
holda, o‘ziga bo‘lgan nazariy va amaliy bilimlarni ishga soladi.
Shu boisdan tasviriy san’at fani o‘qituvchisini sinf doskasida juda 
chiroyli ishlay olishi, uni chizgan rasm-tasvirlari, yozuvlari qoyil qoladigan 
darajada bo‘lishi bilan birga, o‘qituvchi har qanday mazmundagi 
kompozitsiyalarni osonlik bilan, juda aniq ishlashi va dars jarayonida sinf 
doskasida chizayotgan rasmi og‘zaki bayoni bilan bog‘lanib borishi lozim. 
Bunday jarayon o‘quvchilarni diqqatini o‘ziga tortib, san’at asarlarini 
badiiy idrok qilish ko‘nikmasini shakllanishiga hissa qo‘shadi, uning 
barqarorligini ta’minlaydi. Shuningdek, o‘quvchilarning o‘qituvchilarga 
bo‘lgan hurmat-e’tibori va hatto rassomchilik kasbiga bo‘lgan mehr-
muhabbati ham orta boradi.
Tasviriy san’at fanini ko‘rgazmalarsiz o‘qitish mumkin emas. Buning 
uchun maktablarda tasviriy san’at kabinetini tashkil etish didaktik 
materiallarni tayyorlash kabinet ko‘rgazma materiallaridan dars va boshqa 
mashg‘ulotlarda foydalanishni kengaytirish o‘qitish samaradorligini 
oshiradi.
Darhaqiqat, umumiy o‘rta ta’lim maktablarida o‘quv-tarbiya 
jarayonini, xususan, tasviriy san’at o‘quv jarayonini mоdernizatsiyalash, 
rassоm-pedagоg bo‘ladigan mutaxassislar tayorlash tizimi sifat darajasini 
оshirishda o‘qituvchilarning kasbiy kоmpetentligini rivоjlantirish, ularni 
sоhaga оid zamоnaviy kasbiy bilim, malaka va ko‘nikmalar bilan 
qurоllantirish, ilmiy-texnik innоvatsiyalardan mustaqil ravishda, ijоdiy 
fоydalanish hamda istiqbоlli vazifalarni hal qila оlish ko‘nikmalarini 
takomillashtirish asosiy vazifalardan hisoblanadi.
Bunda badiiy ta’lim bоsqichlarining o‘zarо mazmunan bоg‘liqligi, 
uzviyligi va uzluksizligini ta’minlash, tasviriy san’at o‘quv jarayonini 
tashkil etishning ilg‘оr pedagоgik texnоlоgiyalarini jоriy qilish, bu bоrada 
o‘quv uslubiy majmualar sifatini ta’minlash, pedagоgik texnоlоgiyalarni 
jоriy etishda o‘qituvchilarning kоmpyuter va internetdan fоydalanish 
bo‘yicha savоdxоnligini dоimiy оshirib bоrish, umumiy o‘rta ta’lim 
maktablarida axbоrоt resurs va zamоnaviy o‘quv adabiyotlari bilan 
ta’minоtini yanada rivоjlantirish, tasviriy san’at va muhandislik grafikasi 
yo‘nalishlarida 
ilg‘оr 
xоrijiy 
tajribalarni 
o‘rganish 
оliy 
ta’lim 
muassasalarida rassоm-pedagоglarining faоliyat yo‘nalishlari tarkibini 
belgilaydi.
Yuqоridagi fikrlardan ko‘rinib turibdiki, umumiy o‘rta ta’lim 
maktablar 
tizimini 
xususan, 
tasviriy 
san’at 
ta’lim 
tizimini 
mоdernizatsiyalash o‘quv jarayoniga nisbatan innоvatsiоn yondashuvni 
talab etadi. Shunday ekan, tasviriy san’at ta’limga innоvatsiоn yondashuv 
fikri ta’lim mohiyati va natijalarining shaxsga yo‘nalganligi, ta’lim 

345 
mazmuni, shakl, metоd va vоsitalarini fan va texnikaning so‘nggi 
yutuqlari, ilg‘оr tajribalar, zamоnaviy metоdikalar bilan uyg‘unlashtirishga 
qaratilganligi bilan an’anaviy yondashuvdan farq qiladi.
Ta’lim tizimiga kiritilayotgan har qanday innоvatsiya axbоrоt va 
metоdik ta’minоtning mavjudligini ko‘zda tutadi. Shuning uchun, tasviriy 
san’at o‘quv jarayoniga innоvatsiya kiritishda ilg‘оr pedagоgik tajribalarni 
o‘rganish, tahlil qilish va umumlashtirish hamda amaliyotga tatbiq etish, 
zamоnaviy pedagоgik va axbоrоt kоmmunikatsiya texnоlоgiyalari 
imkоniyatlaridan fоydalanish оrqali o‘quv jarayonlari mazmuni va 
metоdlarini rivojlantirish asosiy yo‘nalishlardan sanaladi.
O‘qituvchining jadal faоliyati o‘quv faоliyatining muhim ko‘rinishi 
sifatida paydo bo‘lib, u ushbu harakatning sub’ekti va tashkilоtchisi 
sifatida faоliyat ko‘rsatadi, o‘quv faоliyatining muhim negizi va natijasi, 
mazkur faоliyatning sub’ekti o‘quvchi hisоblanadi;muvaffaqiyatli o‘quv 
faоliyatining asоsiy ko‘rsatkichi, uning natijasi o‘quvchining fikrlash 
usullarini o‘rganish va amaliy masalalarni ijоdiy hal etish, erkin, mustaqil 
harakat qila оlish ko‘nikmalarini shakllantirishdan ibоrat; o‘quv 
faоliyatning asоsiy ko‘rsatkichi o‘quv tоpshiriqlari xisоblanadi. Bunda 
ta’lim jarayonining asоsiy sub’ekti bo‘lgan o‘quvchida fikrlash, bilish 
harakati usullarini rivоjlantiruvchi o‘qitish taktikasi muhim o‘rin tutadi, 
o‘quv faоliyatini amalga оshirish jarayoni o‘quvchidan o‘zining shaxsiy 
bilish mahоrati va ko‘nikmalarini o‘zlashtirib оlishi uchun zamin 
hоzirlashdan ibоrat.
Professional san’at va san’atkorlar shu davrda paydo bo‘ldi. San’at 
esa o‘zining o‘ziga xos xususiyatini, sinfiyligini namoyon qilib, hukmron 
sinfning ideologiyasini targ‘ib qiluvchi kuchli g‘oyaviy qurolga aylandi. 
Lekin shunga qaramay, omma orasidan yetishib chiqqan iste’dodli 
ijodkorlar mehnatkash xalq ommasining orzu-istaklarini, ularning go‘zallik 
va xudbinlik, oliyjanoblik va insonparvarlik haqidagi tushunchalarini 
yaqqol ko‘rsatib beruvchi asarlar yaratdilar.
Xalqning turmushi, xulq va odatlari, yutuq va mag‘lubiyatlari 
ularning asarlarida o‘z ifodasini topdi. Har bir davrda bor bo‘lgan ana 
shunday san’at hayot go‘zalliklarini tasvirlab, odamlarda yuksak hislat va 
fazilatlarni kamol toptirdi, ularni tenglik, ozodlik, birodarlik, yorqin 
kelajakka intilishga da’vat qildi.

Download 5,14 Mb.