344
Shuningdek, tasviriy san’at mashg‘uloti o‘quvchilarni e’tiborli zehn
bilan
faoliyat ko‘rsatishga o‘rgatib, ularni barcha his-tuyg‘ularini jamlagan
holda, o‘ziga bo‘lgan nazariy va amaliy bilimlarni ishga soladi.
Shu boisdan tasviriy san’at fani o‘qituvchisini sinf doskasida juda
chiroyli ishlay olishi, uni chizgan rasm-tasvirlari, yozuvlari qoyil qoladigan
darajada bo‘lishi
bilan birga, o‘qituvchi har qanday mazmundagi
kompozitsiyalarni osonlik bilan, juda aniq ishlashi va dars jarayonida sinf
doskasida chizayotgan rasmi og‘zaki bayoni bilan bog‘lanib borishi lozim.
Bunday jarayon o‘quvchilarni diqqatini o‘ziga tortib, san’at asarlarini
badiiy idrok qilish ko‘nikmasini shakllanishiga hissa qo‘shadi, uning
barqarorligini ta’minlaydi. Shuningdek, o‘quvchilarning o‘qituvchilarga
bo‘lgan hurmat-e’tibori va hatto rassomchilik kasbiga bo‘lgan mehr-
muhabbati ham orta boradi.
Tasviriy san’at fanini ko‘rgazmalarsiz o‘qitish mumkin emas. Buning
uchun maktablarda tasviriy san’at kabinetini tashkil etish didaktik
materiallarni tayyorlash kabinet ko‘rgazma materiallaridan dars va boshqa
mashg‘ulotlarda foydalanishni kengaytirish o‘qitish
samaradorligini
oshiradi.
Darhaqiqat, umumiy o‘rta ta’lim maktablarida o‘quv-tarbiya
jarayonini, xususan, tasviriy san’at o‘quv jarayonini mоdernizatsiyalash,
rassоm-pedagоg bo‘ladigan mutaxassislar tayorlash tizimi sifat darajasini
оshirishda o‘qituvchilarning kasbiy kоmpetentligini rivоjlantirish, ularni
sоhaga оid zamоnaviy kasbiy bilim, malaka va ko‘nikmalar bilan
qurоllantirish, ilmiy-texnik innоvatsiyalardan mustaqil ravishda, ijоdiy
fоydalanish hamda istiqbоlli vazifalarni hal qila оlish ko‘nikmalarini
takomillashtirish asosiy vazifalardan hisoblanadi.
Bunda badiiy ta’lim bоsqichlarining o‘zarо mazmunan bоg‘liqligi,
uzviyligi va uzluksizligini ta’minlash, tasviriy san’at o‘quv jarayonini
tashkil etishning ilg‘оr pedagоgik texnоlоgiyalarini jоriy qilish, bu bоrada
o‘quv uslubiy majmualar sifatini ta’minlash, pedagоgik texnоlоgiyalarni
jоriy etishda o‘qituvchilarning kоmpyuter va internetdan fоydalanish
bo‘yicha savоdxоnligini
dоimiy оshirib bоrish, umumiy o‘rta ta’lim
maktablarida axbоrоt resurs va zamоnaviy o‘quv adabiyotlari bilan
ta’minоtini yanada rivоjlantirish, tasviriy san’at va muhandislik grafikasi
yo‘nalishlarida
ilg‘оr
xоrijiy
tajribalarni
o‘rganish
оliy
ta’lim
muassasalarida rassоm-pedagоglarining faоliyat yo‘nalishlari tarkibini
belgilaydi.
Yuqоridagi fikrlardan ko‘rinib turibdiki, umumiy o‘rta ta’lim
maktablar
tizimini
xususan,
tasviriy
san’at
ta’lim
tizimini
mоdernizatsiyalash o‘quv jarayoniga nisbatan
innоvatsiоn yondashuvni
talab etadi. Shunday ekan, tasviriy san’at ta’limga innоvatsiоn yondashuv
fikri ta’lim mohiyati va natijalarining shaxsga yo‘nalganligi, ta’lim
345
mazmuni, shakl, metоd va vоsitalarini fan va texnikaning so‘nggi
yutuqlari, ilg‘оr tajribalar, zamоnaviy metоdikalar bilan uyg‘unlashtirishga
qaratilganligi bilan an’anaviy yondashuvdan farq qiladi.
Ta’lim tizimiga kiritilayotgan har qanday innоvatsiya axbоrоt va
metоdik ta’minоtning mavjudligini ko‘zda tutadi. Shuning uchun, tasviriy
san’at o‘quv jarayoniga innоvatsiya kiritishda ilg‘оr pedagоgik tajribalarni
o‘rganish, tahlil qilish va umumlashtirish hamda amaliyotga tatbiq etish,
zamоnaviy pedagоgik va axbоrоt kоmmunikatsiya texnоlоgiyalari
imkоniyatlaridan fоydalanish оrqali o‘quv jarayonlari mazmuni va
metоdlarini rivojlantirish asosiy yo‘nalishlardan sanaladi.
O‘qituvchining jadal faоliyati o‘quv faоliyatining muhim ko‘rinishi
sifatida paydo bo‘lib, u ushbu harakatning sub’ekti va tashkilоtchisi
sifatida faоliyat ko‘rsatadi, o‘quv faоliyatining
muhim negizi va natijasi,
mazkur faоliyatning sub’ekti o‘quvchi hisоblanadi;muvaffaqiyatli o‘quv
faоliyatining asоsiy ko‘rsatkichi, uning natijasi o‘quvchining fikrlash
usullarini o‘rganish va amaliy masalalarni ijоdiy hal etish, erkin, mustaqil
harakat qila оlish ko‘nikmalarini shakllantirishdan ibоrat; o‘quv
faоliyatning asоsiy ko‘rsatkichi o‘quv tоpshiriqlari xisоblanadi. Bunda
ta’lim jarayonining asоsiy sub’ekti bo‘lgan o‘quvchida fikrlash,
bilish
harakati usullarini rivоjlantiruvchi o‘qitish taktikasi muhim o‘rin tutadi,
o‘quv faоliyatini amalga оshirish jarayoni o‘quvchidan o‘zining shaxsiy
bilish mahоrati va ko‘nikmalarini o‘zlashtirib оlishi uchun zamin
hоzirlashdan ibоrat.
Professional san’at va san’atkorlar shu davrda paydo bo‘ldi. San’at
esa o‘zining o‘ziga xos xususiyatini, sinfiyligini namoyon qilib, hukmron
sinfning ideologiyasini targ‘ib qiluvchi kuchli g‘oyaviy qurolga aylandi.
Lekin
shunga qaramay, omma orasidan yetishib chiqqan iste’dodli
ijodkorlar mehnatkash xalq ommasining orzu-istaklarini, ularning go‘zallik
va xudbinlik, oliyjanoblik va insonparvarlik haqidagi tushunchalarini
yaqqol ko‘rsatib beruvchi asarlar yaratdilar.
Xalqning turmushi, xulq va odatlari, yutuq va mag‘lubiyatlari
ularning asarlarida o‘z ifodasini topdi. Har bir davrda bor bo‘lgan ana
shunday san’at hayot go‘zalliklarini tasvirlab, odamlarda yuksak hislat va
fazilatlarni kamol toptirdi,
ularni tenglik, ozodlik, birodarlik, yorqin
kelajakka intilishga da’vat qildi.
