O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika instituti

12 
Pedagogik 
mahorat 
asoslariga: 
kasbiy 
pedagogik 
bilimlar, 
insonparvarlikka yo‘nalganlik, pedagogik texnika, kasbiy pedagogik 
faoliyatni amalga oshirish tajribasi kiradi. 
Mahoratning 
shakllanish 
bosqichlariga 
esa 
reproduktivlik 
(boshlang‘ich), ijodiylik, ijodiy-tashabuskorlik kiradi. 
Pedagogik mahorat darajalari keng qamrovli bo‘lib, musiqa fani 
o‘qituvchisining ish darajasining davomi hisoblanadi. 
O‘zbekiston 
Respublikasida 
ta'limni 
demokratlashtirish, 
individuallashtirish, mintaqaviy xususiyatlarni xisobga olish tamoyillari 
asosida barcha o‘quv predmetlari qatori jumladan musiqa predmeti 
bo‘yicha ham o‘qitish kontseptsiyasi ishlab chiqildi. Musiqa madaniyati 
o‘quv predmeti o‘quvchilarning ma'naviy, badiiy va axloqiy madaniyatini 
shakllantirishga, milliy g‘urur va vatanparvarlik tarbiyasini amalga 
oshirishga, ijodiy mahorat, nafosat va badiiy didni o‘stirishga, fikr 
doirasini kengaytirishga, mustaqillik va tashabbuskorlikni tarbiyalashga 
xizmat qiladi. 
Ma’lumki, musiqa san'ati bolalar bog‘chalarida, bolalar musiqa va 
san’at maktablari hamda o‘rta umumta’lim maktablarida, madaniyat uylari 
va yoshlar ijodiy uylarida keng qo‘llanib kelinmoqda. 
Musiqa madaniyati darsi o‘rta ta'lim maktablarida o‘qitiladigan 
adabiyot, tasviriy san'at, jismoniy tarbiya, mehnat va boshqa fanlar bilan 
uzviy bog‘lanadi. O‘quv rejada ko‘rsatilgan barcha o‘quv fanllari qatori 
musiqiy ta'limda ham DTSning joriy etilishi milliy musiqiy meros 
manbalaridan to‘la qonli foydalanish imkonini beradi. Milliy musiqiy 
meros san'ati yangi avlodni tarbiyalashda, ularning barkamol bo‘lib 
yetishlarida o‘ziga xos va takrorlanmas manbaa bo‘lib xizmat qiladi. 
Musiqa madaniyati o‘qituvchisi darslarni qiziqarli, mazmunli o‘tishi 
bilan bir qatorda o‘quvchilarni ma'naviy, badiiy va shu bilan birga ahloqiy 
madaniyatini shakitllantirish mahoratiga, shuningdek, milliy g‘ururi 
hamda vatanparvarlik tarbiyasini amalga oshirishi kabi ijodiy mahoratga 
ham ega bo‘lishi kerak. 
Musiqa 
madaniyati 
o‘qituvchisining 
pedagogik 
mahorat 
darajalarning muhum jihatidan biri shundaki, u eng avval, ta'lim-tarbiya 
sohasida orttirilgan tajribalarni o‘rganishi lozim. Bu albatta musiqiy ta’lim-
tarbiya sohasidagi ko‘pgina muammolarni hal etishda yaqindan yordam 
beradi. 
Musiqa o‘qituvchisi o‘quv va tarbiya ishlarini olib boorish bilan 
chegaralanmasligi yoki faqatgina keng bilimga ega bo‘lib qolmasligi kerak. 
U o‘zining fanini yaxshi va chuqur bilishi lozimdir. O‘quvchilarni musiqa 
san'ati bilan tarbiyalashda esa alohida e’tibor qaratib, ularning 

13 
dunyoqarashi, musiqa sohasida fikrlashi, tushunchasini boyitib borishi 
muhim ahamiyatga egadir. O‘qituvchi musiqa kishi xissiyotini, ayniqsa 
emotsional estetik xissiyotini faol rivojlantira olishini unutmasligi kerak. 
Musiqa o‘qituvchisi mahoratli sozanda va yaxshi san'atkor bo‘lishi 
lozimdir. U musiqa cholg‘usida yaxshi chalish malakasiga, qo‘shiqni 
chiroyli va yoqimli kuylash ovozga ega bo‘lishi, notaga qarab yaxshi ijro 
qilishi, o‘quvchilar qobiliyati, bilim saviyasi, mahoratini bir-biridan ajrata 
bilishi lozimdir. Musiqa o‘qituvchisining musiqa asbobida mahorat bilan 
ijro etishining juda muhimligini quyidagicha alomatlarni belgilanadi. 
Birinchidan: Jonli ijro etish - sinfda kayfiyatni yaxshilaydi. 
Ikkinchidan: Jamoa bo‘lib (xor) ijro etayotganda istalgan jumla yoki 
(takt) qismlarni takrorlash mumkin. 
Uchinchidan: Musiqa asbobida ijro eta oladigan musiqa o‘qituvchisi 
o‘z tarbiyalanuvchilariga musiqani qiziqarliligi va muhimligini amaliy 
jihatdan ko‘rsatib beradi. 
Musiqa o‘qituvchisi musiqa asbobini mahoratli ijro etishi bilan 
cheklanib qolmay yoqimli tovush, dirijyorlik hattiharakatlarini, musiqa 
nazariyasini mukammal bilmog‘i va ijod qilishi mahoratiga ham ega 
bo‘lishi lozimdir. O‘qituvchining shaxsiy namunasi va bilim darajasi 
musiqa fanining taqdirini hal qiladi. 
Xulosa sifatida shuni aytish mumkimki, musiqa madaniyati darsida 
o‘qituvchining mahorati har tomonlama yuksak darajada bo‘lishi o‘ta 
muhim hisoblanadi. Uning asar haqidagi kirish so‘zi va dars mavzusini 
tushuntirib berishi, o‘quvchilarni ajoyib va sehrli musiqa san’ati olamiga 
olib kirib, badiiy hamda ma’naviy dunyoqarashini shakllantiradi. 

Download 5,14 Mb.