|
O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliyBog'liq Iqtisodiy xavfsizlik Words list, 4-lb, MAY OYI OCHIQ DARS, Boshlang’ich sinflarda matеmatikadan amaliy ishlar va ularni tashkil qilish mеtоdikasi, 4-klass matem, 5-sinf-matematika-ochiq-dars-ishlanma, 9-KLASS TEST, MAQALA mashinopis , Annotatsiya Aynura , 392-Article Text-1626-1-10-20201128, G.Rasulov, 412222, 07.08.2023 10-32-56, 1666585509Albatta globallashuv jarayonining salbiy oqibatlaridan ko`z yumib bo`lmaydi.
Ayniqsa uning madaniy standartizatsiya, informatizatsiya va qadriyatiy universalizatsiya
jarayonlari milliy identifikatsiya krizisini keltirib chiqaradi. Ammo bunday salbiy holatlarni oldini
olishning samarali yo`li bu- ushbu jarayonning faqatgina ta`sir obyekti emas, balki subyektti ham
bo`lishdir. Bugungi kunda ayrim davlatlarni hisobga olmaganda dunyoning deyarli barcha
mamlakatlari globallashuvning obyekti hisoblanadi. Masalan, YAponiya ushbu jarayonning ham
obyekti, ham subyekti. U globallashuvning obyekti sifatida G`arb qadriyatlarini o`zlashtirib,
subyekt sifatida ularni adaptatsiyalashgan ko`rinishda Osiyoning boshqa mamlakatlariga taqdim
etmoqda.
[24][152]
Globallashuv davr taqazosi, rivojlanishning ayni damdagi tabiiy qonuniyati.
Undan voz kechish yoki boshqacha yo`ldan rivojlanish mumkin emas.
Bugungi kunda globallashuv atamasi shunchalik mashhur bo`lib ketganganki, uni XXI
asr mahsuli desak mubolag`a bo`lmaydi. SHu o`rinda, izohlash uchun xilma-xil yondashuvlar,
nazariyalar, paradigmalar ishlab chiqilgan bo`lib, ularning hammasini sharhlab quyidagi xulosaga
kelish mumkin: globallashuv halqlar, mamlakatlar transformatsiyasi, insoniyatning bir butunlikka
integratsiyasini keltirib chiqaradi. SHu ma`noda, muayyan jamiyat o`zidan etuk deb hisoblagan
boshqa jamiyatning mafkura, qarashlar, ilmiy-texnikaviy, madaniy yutuqlarni o`zlashtirishi
globallashuv ta`siri ostida bo`ladi. SHu borada, kimdir buni jahonning yangi tarkibi shakllanishida
xalqlarning yaqinlashuviga, iqtisodiy farovonlikka ijobiy ta`sir etadi, deb (K.Omae, P.Draker,
T.Piters, S.Reysmit, S.Xantington va b.) hisoblasa, boshqalar (Z.Bauman, N.V.Zagladin,
F.Fukuyamo, G.P.Martin, X.SHuman, M.G.Delyagin, V.I.Dobren`kov va b.) globallashuv
milliylikning yo`qolishi, bir mamlakatning boshqa yirik ilmiy salohiyatga ega bo`lgan davlatlarga
qaramligini oshiradi deb qaraydilar.
SHu asnoda nafaqat oddiy o`quvchi, balki o`z mustaqil mushohada-mulohazasiga ega
bo`lgan odamlarda ham globallashuv jarayoni ta`sirida jahonning yangi tarkibi yoki bo`lmasa
millatlarning totuvligini ta`minlovchi madaniyati, ma`naviyati qanday bo`lishi to`g`risida gumon-
shubhalar, ikkilanishlar paydo bo`lishi tabiiy.
Bundan tashqari, globallashuv masalasiga oid zamonaviy bahslar ushbu muammoni
yanada chigallashtirib yubormoqda hamda yangi muqobil g`oya, nazariyalarning paydo bo`lishiga
turtki bermoqda. Jumladan, “Frantsuz olimi Jak Le Dyumgi quyidagi yondashuvlarni ishlab
chiqadi:
Liberal yondashuv. Globallashuv faqatgina obyektiv jarayon emas, foydali fenomen
sifatida iqtisodiy, ijtimoiy samaradorlikka olib keladi;
Madaniy yondashuv. Milliy madaniyatlar inqirozi tarixiy jamiyatlar to`qnashuvi,
“chatishgan madaniyat” ning paydo bo`lishi”
[25][153]
.
YUqoridagi yondashuvlardan farqli o`laroq Golland tadqiqotchisi YA.N.Piters
globallashuvni izohlashda quyidagi paradigmalar tipologiyasini taklif etadi.
“TSivilizatsiyalar to`qnashuvi. Turli madaniyatga mansub jamiyat mamlakatlarining
konfrontatsiyasi;
“Makdonal`dlashuv”. Transmilliy kompaniyalar amalga oshirayotgan moderinizatsiya
ostida (vesternizatsiya, evropeizatsiya, amerikanizatsiya) madaniyatlari gegemonlashuvi.
“Gibridlashuv”. Halqaro munosabatlar ostida umumiy, aralash madaniyatning paydo
bo`lishi”
[26][154]
.
SHunday qilib, globallashuv ko`p qirrali jarayon bo`lganligi uchun uni sharhlashda
ancha muammolarga duch kelamiz. Buni bartaraf etish maqsadida jahonda globallashuv ta`siri
ostida bo`layotgan jarayonlarni to`liq va mukammal tahlil etib ko`rishga to`g`ri keladi.
|
| |
