|
Metrologiya bo‘yicha asosiy atamalarBog'liq 20.Mahsulotlar sifatini standartlashtirish va metrologiya asoslariMetrologiya bo‘yicha asosiy atamalar: Metrologiyada sohasida
ishlatiladigan ayrim tushunchalar va ularning ta’riflarini quyida keltirib
o‘tamiz:
Metrologiya – o‘lchashlar, ularning birliligini ta’minlash usullari va
vositalari hamda kerakli aniqlikka erishish yo‘llari haqidagi fan.
Nazariy metrologiya – metrologiyaning fundamental asoslarini
ishlab chiqish predmeti bo‘lgan sohasidagi metrologiya bo‘limi.
Qonunlashtiruvchi metrologiya – metrologiya bo‘yicha milliy
idora faoliyatiga qarashli va birliklar, o‘lchash usullari, o‘lchash
vositalari va o‘lchash laboratoriyalariga davlat talablarini o‘z ichiga
olgan metrologiya qismi.
Amaliy metrologiya – nazariy metrologiya ishlanmalarini va
qonunlashtiruvchi metrologiya qoidalarini amaliy qo‘llanish masalalari
bilan shug‘ullanuvchi metrologiya bo‘limi.
Kattalik – sifat jihatidan ajratilishi va miqdor jihatidan aniqlanishi
mumkin bo‘lgan hodisalar, moddiy tizim, moddaning xossasidir.
Kattalik o‘lchami – muayyan miqdoriy obyekt, tizim, hodisa yoki
jarayonga tegishli bo‘lgan kattalikning miqdoriy aniqlanganligi.
Kattalikning qiymati – kattalik uchun qabul qilingan birliklarning
ma’lum bir soni bilan kattalikning o‘lchamini ifodalash.
Parametr – berilgan kattalikni o‘lchashda yordamchi sifatida
qaraladigan kattalik.
O‘lchash vositasi – metrologik tavsiflari me’yorlangan (MTM),
o‘lchami (belgilangan xatolik chegarasi) ma’lum vaqt oralig‘ida
o‘zgarmas deb qabul qilinadigan, kattalikning o‘lchov birligini qayta
tiklaydigan va (yoki) saqlaydigan, o‘lchashlar uchun mo‘ljallangan
texnik vosita.
Kattalik o‘lchovi – o‘lchov qiymatlari belgilangan birliklarda
ifodalangan va zarur aniqlikda ma’lum bo‘lgan bir yoki bir nechta
berilgan o‘lchamlarning kattaligini qayta tiklash va (yoki) saqlash uchun
mo‘ljallangan o‘lchash vositasi.
|
| |
